فراخوانی شخصیت «میثم تمار» در شعر معاصر عربی (نمونه موردی: شعر حسن آل حطیط العاملی و جاسم الصحیح

Abstract

در ادبیات معاصر شاعران، ادیبان و هنرمندان، در آثار ادبی خود اعم از شعر، داستان، نمایشنامه و غیره به نماد توجه ویژه­ای نشان داده­اند. یکی از جلوه­های نمادگرایی فراخوانی شخصیت‌های مختلف تاریخی، مذهبی، اسطوره‌ای و... در شعر معاصر عربی است. شاعر معاصر –برخلاف مورخان- از دریچۀ داده­های تاریخی و پیوند منطقی میان آن‌ها به تاریخ نمی­نگرد، بلکه از تجربیات خود و با توجه به شرایط کنونی جامعه خود به شخصیت‌های تاریخی ابعادی را می­افزاید و بدین‌وسیله معناها و دلالت­های پویایی را که می­خواهد به ذهن خواننده می­رساند. یکی از شخصیت‌های که در شعر برخی شاعران معاصر حضوری پرمعنا دارد، صحابی پیامبر و یار باوفای امام علی (ع) میثم تمار است. در مقاله حاضر به شیوه توصیفی-تحلیلی چگونگی فراخوانی این شخصیت در شعر دو تن از شاعران معاصر عرب یعنی «جاسم الصحیح» از عربستان و «حسن آل حطیط العاملی» از لبنان مورد واکاوی قرار گرفته است. ازآنجاکه بر روی فراخوانی شخصیت میثم تمار در شعر معاصر عربی تاکنون پژوهشی انجام نگرفته است، بررسی و تحقیق درباره این موضوع، مهم و ضروری می­نماید. یافته­های بحث نشان می­دهد که ویژگی­های شخصیتی میثم چون حق مداری، حق­گویی، صراحت سخن، پایداری در برابر ستمگران و رسواسازی آن‌ها باعث شده دو شاعر مذکور با حس تجربۀ مشترک، شخصیت وی را محور قصاید خود قرار دهند. این دو شاعر با همزادپنداری خود و میثم به فراخوانی او در شعر خود پرداخته­اند و سعی کرده­اند مشکلات و نابسامانی­های سیاسی و فرهنگی جامعه و تجارب، دغدغه­ها و اندیشه­های اصلاحی خویش از ورای شخصیت میثم به خواننده منتقل کنند.

Keywords

• شعر معاصر عربی
• فراخوانی شخصیت
• میثم تمار
• حسن آل حطیط العاملی
• جاسم الصحیح