تأثیر استفاده از پروبیوتیک و ویتامین ای + سلنیوم بر عملکرد و برخی از فراسنجه‌های خونی و شکمبه‌ای در گوساله‌های شیرخوار هلشتاین

Abstract

سابقه و هدف: استفاده از محرک‌های رشد و تقویت سیستم ایمنی از دغدغه‌های متخصصین تغذیه دام بوده است. در ابتدا استفاده از آنتی-بیوتیک‌ بهترین راه حل به‌نظر می‌رسید، ولی نگرانی از باقی‌ماندن اثرات آن‌ها در محصولات دامی، دانشمندان را به‌یافتن جایگزین‌های مناسب برای آن‌ها ترغیب کرده ‌است. پروبیوتیک‌ها به‌عنوان فرآورده‌های طبیعی همراه با برخی از ویتامین‌ها و مواد معدنی توانستند گزینه-های مناسبی باشند. تحقیق حاضر به‌منظور بررسی اثرات استفاده از پروبیوتیک و مکمل ویتامین ای + سلنیوم بر عملکرد، فراسنجه‌های بیوشیمیایی و ایمنی خونی و شکمبه‌ای در گوساله‌های شیرخوار نژاد هلشتاین انجام شد.مواد و روش‌ها: تعداد 24 راس گوساله نر هلشتاین پس از وزن‌کشی و اقدامات اولیه پس از تولد، به‌صورت تصادفی به 4 تیمار اختصاص یافتند.گوساله‌ها به قفس‌های انفرادی منتقل و در 3 روز اول با مقدار کافی آغوز تغذیه شدند. تیمار‌ها شامل: 1- جیره پایه (خوراک آغازین+ شیر)، 2- جیره پایه به‌همراه پروبیوتیک بایوگیل (2 گرم)، 3- جیره پایه به‌همراه مکمل تزریقی ویتامین ای + سلنیوم (14/0 میلی-لیتر به ازای هر کیلوگرم وزن زنده) و 4- جیره پایه به ‌همراه پروبیوتیک و مکمل تزریقی ویتامین ای + سلنیوم بودند. پروبیوتیک به‌صورت روزانه و ویتامین ای+ سلنیوم در بدو تولد و 14 روزگی تجویز شدند. گوساله‌ها 2 بار در روز با شیر تغذیه می‌شدند. خوراک آغازین نیز از هفته دوم آزمایش در اختیار آن‌ها قرار گرفت.گوساله‌ها در ابتدای آزمایش و همچنین هر دو هفته یک‌بار وزن‌کشی شدند. مقدار خوراک مصرفی به‌صورت روزانه محاسبه شد. شاخص‌های رشد اسکلتی شامل طول بدن، قد از جدوگاه، قد از هیپ، عرض هیپ و دور سینه در روزهای ورود به آزمایش، 14، 28، 42 و 56 روزگی اندازه‌گیری شدند. خون‌گیری در 7، 21، 42، و56 روزگی، 4 ساعت پس از مصرف وعده خوراک صبح توسط لوله خلاء از سیاهرگ وداج گرفته شد. متابولیت‌های خونی شامل گلوکز، آلبومین، پروتئین کل، اسید بتاهیدروکسی بوتیرات، کلسترول، تری‌گلیسرید، اوره و ایمونوگلوبولین G اندازه‌گیری شدند. مایع شکمبه با استفاده از سوند مری و در روزهای 21، 42 و 60 برای اندازه‌گیری نیتروژن آمونیاکی و تعیین پروفایل اسیدهای چرب، جمع‌آوری شد. آنالیز داده‌ها توسط نرم‌افزار SAS و رویه MIXED صورت گرفت. یافته‌ها: استفاده از پروبیوتیک و ویتامین ای + سلنیوم تأثیر معنی‌داری بر افزایش وزن و مصرف خوراک گوساله‌ها نداشت (05/0< p). هرچند که در گوساله‌های دریافت کننده تیمارهای پروبیوتیک و ترکیب پروبیوتیک با ویتامین ای + سلنیوم علی‌رغم وزن آغازین پایین‌تر، افزایش وزن کل و روزانه نسبت به گروه شاهد و گروه دریافت کننده تیمار دریافت کننده ویتامین ای + سلنیوم از لحاظ عددی بالاتر بود. ضریب تبدیل خوراک در تیمار پروبیوتیک نسبت به شاهد تمایل (09/0P=) به بهبود نشان داد (به‌ترتیب 14/2 در برابر 66/2). به‌جز پروتئین کل (002/0 =P) و ایمونوگلوبولین G (0004/0 =P)، سایر فراسنجه‌های خونی تحت تأثیر تیمارها فرار نگرفتند (05/0< p). استفاده از پروبیوتیک، ویتامین ای + سلنیوم و ترکیب آن‌ها باعث کاهش سطح پروتئین خون نسبت به شاهد شد (به‌ترتیب 75/6، 66/7 و 39/7 گرم بر دسی‌لیتر در برابر 41/15 گرم بر دسی‌لیتر). در مقابل تیمارهای مورد اشاره سطح ایمونوگلوبولین G را افزایش دادند (به‌ترتیب 66/15، 18/16 و 70/16 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر در برابر 92/10 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر). تیمارها تأثیری بر غلظت اسیدهای چرب فرار شکمبه نداشتند (05/0< p). هرچند که استفاده از پروبیوتیک و ویتامین ای + سلنیوم مقدار استات و پروپیونات را از لحاظ عددی افزایش داد. مقدار نیتروژن آمونیاکی و pH شکمبه تحت تأثیر تیمارها قرار نگرفت (05/0< p). نتیجه‌گیری کلی: تیمار پروبیوتیک باعث بهبود ضریب تبدیل خوراک و افزایش برخی شاخص‌های رشد اسکلتی در گوساله‌های شیرخوار شد. استفاده از پروبیوتیک، ویتامین ای + سلنیوم و ترکیب آن‌ها باعث افزایش جذب ایمونوگلوبولین G شد که این می‌تواند منجر به مقاومت گوساله به‌ بیماری‌های عفونی از جمله اسهال شود.

Keywords

• سیستم ایمنی
• عملکرد
• گوساله‌های هلشتاین
• محرک رشد
• ویتامین ای + سلنیوم