Doğu Coğrafya Dergisi (Dec 2023)
Kilis’te Kentsel Yoksulluk Mekânları
Abstract
Yoksulluk değişen ve dönüşen yapısıyla kentsel mekânlarda etkisini hissettiren önemli bir problem sahasıdır. Özellikle kırsaldan kente yoğun göç dalgaları, aşırı nüfus artışı ve emek piyasasındaki değişimler kent yoksulluğunun görünürlüğünü artırmıştır. Bu çalışmada Kilis örneklemi üzerinde kentsel yoksulluk mekânlarının dağılışı ve bu dağılış üzerinde etkili olan temel dinamikler ele alınmıştır. Yoksulluk mekânlarının dağılış örüntüsünde kentsel gelişim süreci, göçler ve nüfusun lokasyon tercihleri önemli olan etkenleri meydana getirir. Çalışmada Kilis kenti mahalleleri ölçeğinde üç tip veri seti kullanılarak yoksulluk oranları hesaplanmış, elde edilen bulgular tablo ve haritalarla desteklenerek betimsel analiz yoluna gidilmiştir. Çalışmanın veri setini; TÜİK’in mahalle ölçeğinde eğitim kademelerine göre nüfusun dağılış sayıları, Kilis Ziraat Odası Başkanlığı’nın çiftçi kayıt sistemi verileri ve Kilis Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’ndan yakacak (kömür) yardımı alan aile sayıları oluşturmaktadır. Elde edilen veriler mahalle nüfuslarına oranlanarak yoksulluk oranları hesaplanmış ve bu veriler haritalara aktarılarak kent yoksulluğunun mekânsal dağılış örüntüsü elde edilmiştir. Kentsel yoksulluğun yüksek olduğu alanlar kentin kuzey ve kuzeydoğusunda yer alan çeper kuşak mahalleler ile Suriyeli göçmen nüfusun yoğunlaştığı merkez mahallelerdir. Kilis kenti gelişim sürecinde yoksulluğun kentleşme hızını artırıcı bir etki yarattığı ve son yıllarda aşırı nüfus baskısı ile kentin yatay ve dikey yönde gelişim gösterdiği görülmektedir. Ayrıca kent elitlerinin yeni kurulan çeper mahallelerde toplulaşma eğiliminde oldukları görülmektedir. Özellikle yoksulluğun baskın olduğu mahallelerde çarpık kentleşme, altyapı sorunları ve çevresel problemler de söz konusudur. Daha dengeli bir kentleşme süreci için yoksulluğun azaltılması önem arz etmektedir. Yoksulluk için sunulacak en ideal reçete ise işsizliğin azaltılması, iyi eğitim olanakları ve kayıt dışılığın azaltılması olacaktır.
Keywords
