تولید گیاهان زراعی (Feb 2019)
تأثیر الگوهای مختلف کشت مخلوط جو (Hordeum vulgare) و ماشک‌گل‌خوشه‌ای (Vicia villosa dasycarpa) و نوع کود فسفر بر شاخصLER ، تولید ماده خشک و کیفیت علوفه
Abstract
سابقه و هدف: کشت مخلوط عبارتست از کشت دو یا چند گیاه زراعی به طور همزمان و در یک قطعه زمین به نحوی که با یکدیگر برهم کنش داشته باشند. تنوع زیستی در بوم نظام‌های کشاورزی منجر به تنظیم جمعیت آفت و بیماری‌ها می‌شود و همچنین چرخه‌های عناصر غذایی و حفاظت خاک از طریق فعالیت ریز موجودات احیا می‌گردد که به نوبه خود سایر خدمات بوم‌نظام مانند پایداری خاک، کنترل فرسایش خاک و ترسیب کربن را افزایش می‌دهد. حضور گیاهان تثبیت‌کننده‌ی نیتروژن باعث کاهش رقابت برای نیتروژن در الگوی کشت مخلوط غیر بقولات شده و این امکان را فراهم می‌کند که گیاهان غیر بقولات دسترسی بیش‌تری به نیتروژن خاک داشته باشند. هدف از اجرای این آزمایش بررسی اثر الگوهای مختلف کشت مخلوط جو و ماشک گل خوشه‌ای و نوع کود فسفر بر عملکرد و برخی اجزای عملکرد جو و ماشک گل خوشه‌ای بود. مواد و روش‌ها: این آزمایش در سال زراعی 1395-1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی و با 3 تکرار اجرا شد. فاکتور اول الگوهای مختلف کشت در 8 سطح شامل ( کشت خالص جو و کشت خالص ماشک‌گل‌خوشه‌ای، نسبت‌های جایگزینی 75% جو : 25% ماشک‌گل‌خوشه‌ای، 50% جو : 50% ماشک‌گل خوشه‌ای، 25% جو : 75% ماشک‌گل‌خوشه‌ای و نسبت‌های افزایشی 100% جو : 10% ماشک‌گل‌خوشه‌ای، 100% جو : 20% ماشک‌گل‌خوشه‌ای و 100% جو : 30% ماشک گل‌خوشه‌ای، و فاکتور دوم نوع کود فسفر در دو سطح، منبع فسفر شیمیایی و تلفیق فسفر شیمیایی + کود بیولوژیک فسفاته بارور2) بود. صفات مورد مطالعه در این آزمایش شامل درصد پروتئین، فیبر، کربوهیدرات محلول در آب (WSC)، درصد خاکستر (ASH)، قابلیت هضم ماده خشک (DMD)، الیاف نامحلول در شوینده خنثی (NDF)، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (ADF)، عملکرد وزن خشک مخلوط، عملکرد نسبی جو، عملکرد نسبی ماشک‌گل‌خوشه‌ای و نسبت برابر زمین وزن خشک گیاه جو و ماشک‌گل‌خوشه‌ای بود. یافته‌ها: نتایج نشان داد بیش‌ترین وزن خشک مخلوط (1074 گرم در متر مربع) و نسبت برابری زمین (2/1=LER) از تیمار کشت مخلوط افزایشی 100% جو : 30% ماشک‌گل‌خوشه‌ای به‌دست آمد. بالاترین درصد پروتئین خام، قابلیت هضم ماده خشک و خاکستر علوفه از تیمار کشت خالص ماشک‌گل‌خوشه‌ای، بالاترین میزان کربوهیدرات‌های محلول و فیبرخام از کشت خالص جو و همچنین بالاترین میزان الیاف نامحلول در شوینده خنثی و الیاف نا محلول در شوینده اسیدی از تیمار کشت افزایشی 100% جو : 10% ماشک‌گل‌خوشه‌ای به‌دست آمد. همچنین تیمار کود تلفیقی نسبت به تیمار کود شیمیایی باعث افزایش درصد پروتئین خام، قابلیت هضم ماده خشک، خاکستر علوفه و الیاف نامحلول در شوینده خنثی شد ولی در صفات کربوهیدارت‌های محلول، فیبرخام و الیاف نامحلول در شوینده اسیدی تیمار کود شیمیایی نسبت به تیمار کود تلفیقی باعث افزایش این صفات گردید. نتیجه‌گیری کلی: نتایج این آزمایش نشان داد که هر چه میزان ماشک‌گل‌خوشه‌ای در الگوهای کشت بیشتر بود میزان پروتئن آن الگو نیز افزایش پیدا کرد و در کشت خالص جو، کم‌ترین میزان پروتئین را داشت. مقایسه الگوهای مختلف کشت نشان داد که هر چه میزان جو در الگوهای کشت بیشتر و میزان ماشک‌گل‌خوشه‌ای کمتر بود، WSC، NDF، ADF و فیبر آن الگوی کشت نیز بیشتر بود. همچنین هر چه میزان ماشک‌گل‌خوشه‌ای در الگوهای کشت بیشتر بود، DMD، ASH و پروتئین آن الگوی کشت بیشتر بود. با توجه به نتایج گفته شده به‌نظر می‌رسد که وجود ماشک‌گل‌خوشه‌ای در کشت مخلوط باعث افزایش کیفیت مخلوط می‌شود و همچنین خوش‌خوراکی علوفه آن افزایش می‌یابد و باعث افزایش تنوع و پایداری در سیستم کشت مخلوط نیز می‌شود.
Keywords
