İstem (Dec 2017)
OSMANLI KİTAP KABI ŞEMSELERİNDEKİ SERBEST DOLANTI BULUT MOTİFİ ÖRNEKLERİ
Abstract
Osmanlı kitap kaplarının en temel ve merkezî süsleme unsuru, şemsedir. Kapak ve mikleblerin merkezinde bulunan şemseler, tarih boyunca birbirinden farklı pek çok motifle tezyîn edilmiştir. Bu motiflerden biri de; bulut motifi olup, köken itibariyle, Türk mitolojisinde su, bolluk ve yeniden doğuşun timsali sayılan gök ejderiyle bağlantısı bulunması bakımından önem arz etmektedir. Bu çalışma, çeşitli müze ve kütüphanelerde yer alan Osmanlı kitap kaplarının kapak ve mikleb şemselerindeki serbest dolantı bulut motiflerinin örneklerini ortaya koymak üzere hazırlanmıştır. Çalışmanın giriş kısmında bulut motifinin çeşitleri, tarihî serüveni, kökeni ve Osmanlı cild sanatındaki kullanımı hakkında bilgiler verilmiş, ardından üzerinde çalışılan kitap kabı şemselerindeki serbest dolantı bulut motiflerinin tespit edilen 8 tipi çizim marifetiyle tablo içerisinde sunulmuştur. Devamındaki tablolarda ise her bir tipin tanımlaması, örnekleri ve cild tekniği yer almaktadır. Bu çalışmada amaç; kitap kabı şemselerinde kullanılan bulut motiflerinin çeşitliliğini ortaya koymak, motiflerin yer aldığı şemselerin tekniklerini tespit etmek ve Osmanlı Cild Sanatında bulut motifinin kullanımı hakkında ilmî bir birikim oluşturmaktır.
Keywords
