هنر اسلامی (Nov 2021)
بررسی مؤلفه ها و عناصر رئالیسم جادویی در رساله قشیریه و ترتیب السلوک و انعکاس آن در فرهنگ و هنر ایران قرن پنجم
Abstract
رئالیسم جادویی به‌نوعی شیوه روایی اشاره می‌کند که برای درهم‌آمیختن امر غیرممکن و باورناپذیر با دنیای روزمره است. از بهترین نویسندگان این سبک میتوان به گابریل گارسیا مارکز از آمریکای لاتین اشاره کرد. در حوزه ادبیات عرفانی، رئالیسم جادویی خود را به گونههای مختلف نشان داده است. کتابهای تذکرۀالاولیا، اسرارالتوحید و رساله قشیریه، گونههای بینظیری از رئالیسم جادویی را در خود جای دادهاند. بررسی عناصر رئالیسم در این آثار و انعکاس آن در فرهنگ و هنر این دوره روشنگر ماهیت رئالیسم در این دوره تاریخی است. پژوهش حاضر به روش توصیفی – تحلیلی و با تکیه بر دادههای منابع کتابخانهای انجام شده است. جامعة موردمطالعه کتابهای رساله قشیریه و ترتیب السلوک اثر ابوالقاسم قشیری است و زمان موردپژوهش قرن پنجم هجری، زمان اوج تصوف و عرفان اسلامی در ایران است. نتایج حاصل از این پژوهش مبین این نکته است که حوادث فراواقعی و واقعی در رساله قشیریه و ترتیبالسلوک طوری به انتخاب نویسنده در کنار هم قرار گرفتهاند که با وجود خارقالعاده بودن، برای خواننده، غیرعادی نمی‌نماید. در هر دو اثر مواردی از عناصر رئالیسم جادویی چون ارتباط با عالم غیب، ارتباط با مردگان، آشنا‌زدایی و .... دیده می‌شود. امتداد این ویژگی ادبی را میتوان در فرهنگ و هنر قرن پنجم نیز مشاهده کرد. اهداف پژوهش بررسی عناصر رئالیسم جادویی در رساله قشیریه و ترتیبالسلوک بررسی نمونههای رئالیسم در فرهنگ و هنر قرن پنجم هجری. سؤالات پژوهش عناصر رئالیسم جادویی در رساله قشیریه و ترتیبالسلوک تا چه حد نمود داشته است؟ آیا عناصر رئالیسم رد فرهنگ و هنر قرن پنجم نمود داشته است؟
Keywords
