فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک (Jun 2021)
مقاله پژوهشی: شناخت بحران‌های ژئوپلیتیکی حوزه خلیج‌فارس
Abstract
منطقه خلیج‌فارس با توجه به دارا بودن اهمیت راهبردی از جهت ژئوپلیتیکی دچار بحران‌های گوناگونی است که می‌تواند موجب اخلال در وضعیت عادی و فرآیندهای فضای جغرافیایی و زیستگاه انسان‌ها گردد. هدف از این تحقیق شناخت بحران‌های ژئوپلیتیکی در حوزه خلیج‌فارس با بررسی ویژگیها و ریشه‌های بحران در این منطقه است. روش تحقیق موردی زمینه‌ای با رویکرد آمیخته که به این منظور از روش کتابخانه‌ای و روش میدانی برای گردآوری داده‌ها استفاده شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و تعیین عوامل ژئوپلیتیک تأثیرگذار بر بحران‌های منطقه خلیج‌فارس در قالب مؤلفه‌های کلان ژئوپلیتیکی در ابعاد طبیعی، انسانی، اقتصادی، سیاسی و نظامی، بر اساس داده‌های جمع‌آوری‌شده از جامعه آماری در قالب پرسش‌نامه تجمیعی و با استفاده از روش‌های آماری توصیفی و آزمون خی 2، به توصیف و تجزیه‌وتحلیل هریک از عوامل ژئوپلیتیکی پرداخته‌شده است. نتایج تحقیق ویژگی‌های اصلی ژئوپلیتیکی خلیج‌فارس را در پنج ویژگی شناسایی که مهم‌ترین آن‌ها بحث انرژی و منابع سرشار نفت و گاز این منطقه است و ریشه‌های بحران را عمدتاً در بیست عامل مختلف شناسایی که مهم‌ترین آن‌ها حضور و سیاست مداخله‌گرانه قدرت‌های فرا منطقه‌ای و منطقه‌ای تبیین و درنهایت بحران‌های ژئوپلیتیکی خلیج‌فارس را در ۷ عنوان اصلی که اهم آن‌ها حضور مداخله‌گرانه و سلطه‌طلبانه نیروهای بیگانه، تلاش غرب و عربستان جهت برهم زدن موازنه قوا، منازعات قومی و مذهبی و ... در حوزه خلیج‌فارس شناسایی و تبیین گردیده‌اند.
