Seminare (Dec 2016)
Od mezokosmosu do kosmosu: człowiek w poszukiwaniu swojego oikos
Abstract
Niniejsze opracowanie nawiązuje do stworzonej przez Jakoba von Uexkülla cybernetycznej koncepcji obecności istoty żywej w środowisku naturalnym. Wskazuje ona na poznawcze podstawy obecności istoty żywej w otoczeniu. W tym ujęciu istota żywa jest podmiotem. Przekształca ona bowiem swoje otoczenie w swoje środowisko, czyli w optymalny dla swojego przetrwania świat średnich miar, zwany mezokosmosem. Tak rozumiany mezokosmos jest utożsamiany zarówno z niszą ekologiczną istoty żywej, jak i z jej niszą kognitywną. Można więc powiedzieć, że w charakterystycznym dla istot żywych dążeniu do świata coraz lepszego, znajdują one tylko taki świat, który odpowiada ich zdolnościom poznawczym i zdolnościom behawioralnym. Oznacza to, że podstawowy zakres poznania rzeczywistości przez istoty żywe wyraża jego utylitarny charakter; w tym zakresie jest ono uwarunkowane genetycznie, a więc jest funkcją dążenia gatunku do przetrwania w środowisku mezokosmicznym. Na tym tle ukazuje się wyjątkowość człowieka, który dzięki niezwykłym zdolnościom poznawczym jest w stanie przekraczać mezokosmos. W szczególności dokonuje się to dzięki poznaniu naukowemu, które w pewnym sensie jest nieograniczone i świadczy o tym, że środowiskiem człowieka jest (może być) cały wszechświat.
