Proces skrócony o nieważność małżeństwa przed biskupem

Abstract

Papież Franciszek na mocy motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus wprowadził szereg reform dotyczących procesów małżeńskich. Jedną z najważniejszych jest usta­no­wienie nowej instytucji – procesu skróconego. Postępowanie w sprawach dotyczących stwierdzenia nieważności małżeństwa w trybie procesu skróconego może mieć miejsce jedynie w przypadku zaistnienia szczególnych przesłanek, takich jak zgodna prośba obojga małżonków oraz wystąpienie okoliczności, które poparte dowodami, w sposób oczywisty wskazują na nieważność małżeństwa (kan. 1683). Wyłącznie do biskupa diecezjalnego należy orzekanie w procesie skróconym, co w sposób szczególny podkreśla jego znaczenie jako pierwszego sędziego w powierzonym mu Kościele partykularnym. Poza biskupem w przebieg procesu skróconego odpowied­nio zaangażowani są także wikariusz sądowy, instruktor oraz asesor. Wikariusz są­do­wy decyduje, czy sprawa może być rozpatrywana w trybie skróconym oraz powołuje in­struktora i asesora – osoby bezpośrednio wspomagające biskupa w procesie. To z nimi bowiem biskup konsultuje się przed podjęciem decyzji dotyczącej nieważności mał­żeń­stwa. Skrócenie procedury w procesie biskupim przejawia się m.in. w odbyciu (co do za­sa­dy) jednego posiedzenia dowodowego, po którym akta sprawy przekazywane są do bi­skupa diecezjalnego. Gdy osiągnie on moralną pewność, stwierdza nieważność mał­żeń­stwa. W przeciwnym razie kieruje sprawę do rozpatrzenia w trybie procesu zwy­kłego. Wprowadzenie nowej instytucji procesu skróconego ma na celu przyspieszenie i up­roszczenie procedur, w żaden sposób nie podważając zasady nierozerwalności małżeń­stwa. Zaangażowanie i odpowiednie kwalifikacje osób odpowiedzialnych za przeprowadzenie procesu skróconego są przy tym podstawą prawidłowości i legalności postępowania.

Keywords

• Mitis Iudex Dominus Iesus
• proces skrócony
• biskup diecezjalny
• instruktor
• asesor