دسته بندی انواع بند متمم در ساختهای کنترلی زبان فارسی

Abstract

پژوهش در رفتار نحوی و معناشناختی ساخت‌های کنترلی، به ویژه پیش از آغاز برنامه کمینگی، فقط محدود به بررسی متمم‌های ناخودایستای مصدری می شد که بیشتر در زبان‌هایی مانند زبان انگلیسی یافت می­ شوند. در آن زمان، نبود بندهای مصدری و وجود بندهای دیگری مانند بندهای خودایستای التزامی در زبان‌هایی مانند زبان فارسی، که دارای این وجه دستوری هستند، کار توصیف ساخت‌های کنترلی را به عنوان یک پدیده جامع و زبان­گذر دشوار می ­نمود. در توصیف‌های پیش از این دوران، یک ساخت کنترلی بیشتر می­توانست فقط در ساخت مصدری (و اسم مصدری) بروز یابد که فاقد ویژگی‌های شخص، شمار، زمان، وجه، و متمم­نما است. بررسی ساختاری انواع دیگری از بندهای متمم کنترلی، شامل انواع بندهای التزامی، بندهای اسم مصدری، و نیز بندهای غیرشخصی بیشتر هنگام بررسی این تنوع ساختاری در زبان‌های دیگری به جز زبان انگلیسی فراهم شد. از آن‌‌ جایی‌که زبان فارسی دارای این گونه تنوع ساختاری در بندهای متممی کنترلی خود است، نیاز به بررسی، توصیف و رده­ بندی این ساخت‌ها در این زبان بایسته می‌نماید. بر این پایه، جستار کنونی بر آن است تا دریابد در زبان فارسی بندهای متممی کنترلی در چه نوع بندهای متممی بروز می یابند. دستاوردِ این کاوش، ایجاد دسته‌بندی‌های نحوی و معناشناختی از انواع بندهای متممی کنترلی در این زبان است.

Keywords

• کنترل (غیر)اجباری
• (نا)خودایستایی
• بند التزامی
• بند اسم مصدری
• بند غیرشخصی
• ضمیر همگانی