به کارگیری نظریه عدم حتمیت در بهینه سازی الگوی کشت منطقه گهرباران ساری

Abstract

گزینش محصولات مناسب برای کشت در محیط توأم با عدم حتمیت از جمله مباحث مهم مدیریتی در بخش کشاورزی است. هنگام رویارویی با عدم حتمیت، استفاده از قضاوت­ ها و برآوردهای ذهنی اشخاص در حوزه مربوط، به­ جای داده­ های تاریخی، یگانه راه کار به ­شمار می‏ رود. مبتنی بر شواهد موجود، کمی­ سازی قضاوت ­های ذهنی در قالب نظریه احتمال و برنامه‏ ریزی ریسکی صحیح نیست و باید در قالب نظریه دیگری با عنوان «نظریه عدم حتمیت» و روش برنامه­ ریزی غیرحتمی انجام پذیرد. با درک این شرایط، از آنجا که بخش کشاورزی همواره با متغیرهای غیرحتمی از جمله قیمت محصولات و شرایط آب ‏و هوایی مانند بارش باران مواجه است، در مطالعه حاضر، با استفاده از برنامه ­ریزی غیرحتمی، الگوی بهینه بهره ­برداری از محصولات زراعی منتخب در بخش گهرباران شهرستان ساری در شرایط عدم حتمیت بارش باران و قیمت محصولات تعیین شد. به­ منظور استخراج توزیع عدم حتمیت متغیرهای یادشده مبتنی بر قضاوت‏ های ذهنی کشاورزان، 42 کشاورز به­ طور تصادفی از طریق نمونه­ گیری خوشه‏ ای، در سال 1396 مورد پرسشگری قرار گرفتند. در ادامه، با محاسبه یک رابطه تبعی بین بارندگی و عملکرد محصولات، توزیع عدم حتمیت عملکرد نیز استخراج شد و بدین ترتیب، سود انتظاری مبتنی بر قضایای نظریه عدم حتمیت محاسبه شد. به‏ منظور محاسبه و حداقل­ سازی عدم حتمیت الگو نیز از شاخص ارزش در معرض خطر دنباله­ دار استفاده شد. بر پایة نتایج به ‏دست ‏آمده، در شرایطی که کشاورزان عدم حتمیت زیادی را برای قیمت ­ها و بارندگی پیش‏بینی ­کنند، برای مقابله با عدم حتمیت و دستیابی به یک سود انتظاری مشخص، بهتر است به کشت برنج طارم و گوجه ­فرنگی روی آورند و از کشت برنج شیرودی و هندوانه صرف نظر کنند.

Keywords

• عدم حتمیت
• قیمت
• بارندگی
• عملکرد
• الگوی کشت
• گهرباران (بخش)