Muzyka (Aug 2021)
O francuskiej recepcji „Tannhäusera” w latach 1845–1861
Abstract
Tematem artykułu jest francuska recepcja Tannhäusera, ze szczególnym uwzględnieniem różnych okoliczności słynnej paryskiej realizacji dzieła w marcu 1861 roku w Salle Le Peletier, szesnaście lat po jego prapremierze w Dreźnie. Autor zwraca uwagę, że w ciągu tych szesnastu lat Francuzi mogli zdobyć pewną wiedzę o twórczości Wagnera i jej entuzjastycznym odbiorze (artykuł Liszta w Journal des débats z 18 maja 1849 r. oraz jego książka „Lohengrin” i „Tannhaüser” de Richarda Wagnera opublikowany po francusku w Lipsku w 1851 r.) i krytyczny (artykuły François-Josepha Fétisa opublikowane w Revue et Gazette musicale de Paris od 6 czerwca do 8 sierpnia 1852 r.). Wykonanie uwertury do Tannhäusera na koncercie Orkiestry Towarzystwa św. Cecylii 24 listopada 1850 r., choć dalekie od ideału, pomogło położyć podwaliny pod francuski wagneryzm. Francuska premiera Tannhäusera odbyła się w Strasburgu 12 lipca 1855 roku. Utwór wykonał po niemiecku koloński zespół operowy pod dyrekcją Ferdinanda Rödera. Francuskie gazety były dość powściągliwe w tej sprawie. Pomysł wystawienia Tannhäusera w Paryżu zrodził się dwa lata później. We wrześniu 1857, w odpowiedzi na propozycje z Niemiec, kompozytor i impresario Léopold Amat, były dyrektor teatralny les Bouffes-Parisiens, zorganizował musicale i inne atrakcje w Homburgu, Ems i Wiesbaden. Podczas „festiwalu muzycznego” w Wiesbaden, 24 września 1857 roku, Tannhäuser Ryszarda Wagnera został wykonany przed ekskluzywną publicznością, w skład której weszło wielu zaproszonych przez organizatorów paryskich dziennikarzy. Goszcząc w Wiesbaden licznych przedstawicieli paryskiej prasy i pokazując im operę Wagnera, Amat chciał zainteresować francuską opinię publiczną dziełem niemieckiego kompozytora, mając nadzieję, że w niedalekiej przyszłości może być wystawiona w Paryżu. Dziennikarze paryscy byli zachwyceni programem muzycznym i towarzyszącymi atrakcjami, ale ich wrażenia z wystawienia Tannhäusera, zamierzonego jako punkt kulminacyjny uroczystości, nie były entuzjastyczne, o czym świadczą przytoczone w tym artykule recenzje. W konsekwencji projekty Amata spełzły na niczym. W dalszej części artykułu przedstawiono wydarzenia związane z paryską recepcją Tannhäusera w latach 1860 i 1861. Autorka omawia recenzje trzech koncertów wagnerowskich, które odbyły się w Théâtre-Italien – Salle Ventadour w styczniu i lutym 1860 roku, a zwłaszcza paryskiej premiery opery: odpowiedzi na takie pytania, jak okoliczności podjęcia decyzji o występie w Operze Paryskiej, problemy z francuskim tłumaczeniem libretta, relacje Wagnera z dyrygentem, orkiestrą i innymi pracownikami Opery Paryskiej, trzy marcowe spektakle Tannhäusera, główne przyczyny jego niepowodzenia i niejednoznaczne konsekwencje tego niepowodzenia, a także przeglądy prasy. Artykuł kończy się proroczymi słowami Baudelaire'a zapowiadającymi przyszłą rehabilitację Tannhäusera w Paryżu.
Keywords
