Pożegnanie radzieckiego człowieka. Rozważania o reportażu Czasy secondhand Swietłany Aleksijewicz

Abstract

Przedmiotem analizy artykułu jest opis fenomenu radzieckiego człowieka – wytworu ery sowietyzmu, który jest postacią złożoną, niejednoznaczną, tragiczną. Człowiekowi radzieckiemu Swietłana Aleksijewicz poświęca piątą z cyklu książek Głosy utopii. Z jednej strony wychowankowie czerwonej cywilizacji (jak ich określa Aleksijewicz) są ukształtowani przez udział w przewrotach wojnach i przemoc, przez co są gotowi do jej zadawania. Z drugiej strony są fanatycznie przywiązani do komunistycznych ideałów, nawet wtedy, gdy spotyka ich z ich strony zawód. Z trudem odnajdują się w nowej rzeczywistości, nie potrafią korzystać z wolności, demokracji, dobrobytu. Obraz homo sovieticusa w reportażu Aleksijewicz jest przygnębiający i smutny – trudno zrozumieć kogoś, kto przeżył obozy, tortury, utratę bliskich i upadek imperium, kto cierpliwie znosi cierpienie w oczekiwaniu na szczęście, którego nigdy nie zaznał i kto tęskni za ZSRR z jego ułomnościami i zniewoleniem.

Keywords

• reportaż
• radziecki człowiek
• homo sovieticus
• sowietyzm
• totalitaryzm
• cierpienie