Akademik İncelemeler Dergisi (Jul 2014)
Polyphemos ve Depegöz Hikâyelerinde Canlıların Tasnifi
Abstract
Dede Korkut kitabında yer alan Depegöz hikâyesi ile Odysseia’nın Polyphemos hikâyesi arasında XIX. yüzyıl başlarında keşfedilen benzerlik, zamanla yüzlerce başka benzer hikâyeyi de içerecek ilginç bir tartışma başlatır. Ancak, bu tartışmadaki hâkim tutum, ilgili hikâyelerin tarihselliğini pek de önemsemeyen naif bir karşılaştırmacılıktır. Dolayısıyla bu yazı, öncelikle, Depegöz metninin yorumlanış tarihi ve tarzını tartışmakta, sonra metin çözümlemesine geçmektedir. Yazıda önerilen alternatif okuma tarzı, Polyphemos ve Depegöz hikâyelerinin izlek ortaklıkları üzerinde durmaktadır. Getirilen çözümleme, iki metin arasındaki bariz bir izlek sürekliliği, “canlılar tasnifi” izleği üzerine kuruludur. Bu inceleme, hem Depegöz hikâyesinin asıl – yani dönemindeki– okuruyla arasına nasıl bir dünyevi etik tasa koymuş olabileceği, hem de Polyphemos hikâyesi ve Odysseia’yla nasıl bir gerçek –tarihi– ilişki kurmuş olabileceği konusunda birtakım çıkarımlara varmayı hedeflemektedir.
