Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi (Dec 2018)
Fumonisins: Adverse effects on human and animal health
Abstract
Fumonisinler başlıca Fusarium türü mantarlar tarafından üretilen özellikle mısır ve mısır bazlı ürünlerde sıklıkla bulunan bir grup mikotoksindir. Fumonisinler A, B, C ve P şeklinde 4 formda olmakla birlikte bunlar içerisinde toksikolojik açıdan en önemlisi fumonisin B (B1, B2 ve B3)'dir. Fumonisinler yapısal olarak sfingolipidlere önemli derecede benzerlik taşımaktadır. Sfingolipidler bütün ökaryotik hücrelerde özellikle de membranlarda bulunan, hücre membran biyolojisinde önemli rol oynayan ve hücre işlevini düzenleyen birçok biyoaktif metabolitleri içeren geniş bir lipid ailesidir. Bunlar hücre büyümesinin regülasyonunda, hücreler arası iletişimde, apoptozisde, hücre farklılaşmasında ve sitosikletal proteinler, immunglobinler ve bazı bakteriyel toksinler için hücre yüzeyi reseptörü olarak bilinmektedir. Fumonisinler toksik etkilerini, sfinganin, sfingozin ve diğer sfingoid bazların N-asilasyonunu katalize eden seramid sentaz enzimini (Sfinganin N-asiltransferaz) inhibisyonu sonucu sfingolipid metabolizmasını bozarak gösterir. Fumonisinler hayvan türlerine özgü farklı toksik etkiler göstermekle birlikte benzer etkiler de gösterebilir. Atlarda lökoensefalomalazi, domuzlarda pulmoner ödem ve nefrotoksisite, rat, fare ve tavşanlarda karaciğer toksisitesi ve nefrotoksisiteye yol açtığı bilinmektedir. İnsanlarda Güney Afrika’nın bazı bölgelerinde Fusarium türleri ile kontamine mısır ve mısır ürünlerini yüksek oranda tüketen yerel halkta özofagus kanseri görülme sıklığında artış tespit edilmiştir. Fumonisinlerin insanlardaki toksik etkileri özellikle karsinojenik etkileri tam olarak kanıtlanmasa da toplum sağlığı açısından bu konuda daha detaylı çalışmaların yapılması gerekmektedir. Fumonisinler insan ve hayvan sağlığı açısından günümüzde potansiyel bir tehlike olarak görülmektedir. Bununla birlikte fumonisinler ile kontaminasyon doğada kaçınılmaz görülmemektedir. Dolasıyla hayvan yemlerinde ve insan tüketimine sunulan gıdalarda otoritelerce belirlenen güvenli limitlerin sağlanması insan ve hayvan sağlığı açısından önem arz etmektedir.
Keywords
