2;0-4;0 Yaş Aralığındaki Çocuklar Tarafından Üretilen Rica Sözceleri Üzerine Bir Analiz Çalışması

Abstract

Çocukların iletişim amaçlı ilk üretimleri, gereksinimlerini aktardıkları ricalardır. Ricaların iletişimsel rollerden etkilenerek farklı biçimlerde üretilebildiği görülmektedir. Bu araştırmada; çocukların farklı etkileşimlerdeki rollerinin, rica sözcelerine yansıması konu edilmiştir. Çalışmanın amacı 2;0-4;0 yaş aralığındaki çocukların farklı bağlamlarda, ne tür rica sözceleri ürettiklerine ilişkin saptamalar yapılmasıdır. Katılımcı gözlem ve içerik çözümlemesi yöntemlerinin kullanıldığı çalışmanın örneklem grubu küme örnekleme tekniğiyle oluşturulmuştur. Edinim çalışmalarında 6 aylık dönemlerin önem taşıdığı sayıltısından hareketle her altı aylık dönem için 8’er çocuk seçilmiştir. Yapılandırılmamış alan çalışması niteliğinde toplanan doğal konuşma verisinin çözümlenmesinde kategori ve frekans analizleri kullanılmıştır. Çalışmanın kuramsal temelini oluşturan Dore (1978) ricaları; bilgi, eylem ve izin/onay isteme biçiminde üç alt kategoriye ayırmıştır. Çalışmanın temel bulgularına göre ricaların kullanım hiyerarşisi; eylem isteme>izin/onay isteme>bilgi isteme biçimindedir. Ricaların genellikle emir, bildirim ve soru biçimlerinde aktarıldığı; eylem istemede emir biçiminin, bilgi istemede ne/kim sorularının, izin/onay istemede ise evet/hayır sorularının kullanıldığı, dinleyici-konuşucu rollerinin ve yaşın rica üretimi açısından değişken değeri taşıdığı gözlenmiştir.

Keywords

• Rica sözceleri
• iletişim amaçları
• dil edinimi
• işlem öncesi dönem.