Archiwa - Kancelarie - Zbiory (Mar 2015)

Sekretariat Stanu Księstwa Warszawskiego (1807-1813)

  • Paulina Ławniczak

DOI
https://doi.org/10.12775/AKZ.2013.002
Journal volume & issue
Vol. 0, no. 4(6)/
pp. 33 – 77

Abstract

Read online

Urząd ministra sekretarza stanu Księstwa Warszawskiego powstał na mocy konstytucji z lipca 1807 roku. Sekretariat Stanu Księstwa Warszawskiego stanowił aparat pomocniczy ministra sekretarza stanu, a jego główną siedzibą, wynikającą z obowiązków urzędnika, było Drezno. Zatem cezura czasowa funkcjonowania Sekretariatu Stanu to lata 1807–1813. Głównym wyznacznikiem zadań, wykonywanych w Sekretariacie Stanu, były zadania, wynikające z obowiązków ministra sekretarza stanu. Tym obowiązkom podporządkowano system pracy kancelarii. Jakość wykonywanych zadań przy ich nadmiarze pozostawiała czasem wiele do życzenia. Jakkolwiek, Sekretariat Stanu stanowił jedyną drogę dla obywateli do skontaktowania się z monarchą. Gabinet Stanisława Augusta miał wspólne elementy z gabinetem saskim, a Sekretariat Stanu był kancelarią przy saskim królu. Zatem w przypadku tej kancelarii królewskiej możemy spodziewać się raczej kontynuacji wcześniejszych zwyczajów niż wprowadzenia nowej formy akt spraw, charakterystycznej dla XIX wieku. Argumentem przemawiającym za zastosowaniem w Sekretariacie Stanu znanych już rozwiązań, jest także fakt, że król saski był niechętny gwałtownym zmianom. Choć w Księstwie Warszawskim wprowadzano nowoczesne rozwiązania ustrojowe i kancelaryjne, to jednak Królestwo Saksonii było w tym okresie bardziej zachowawcze. Fryderyk August ostrożnie podchodził do przeprowadzanych w Księstwie reform i nie zamierzał w krótkim czasie przenosić ich na grunt saski. Mogło to także powodować sceptyczne podejście do nowoczesnej kancelarii akt spraw. Sekretariat Stanu został urządzony ogólnie według rozwiązań XVIII-wiecznych, z uwzględnieniem potrzeb kancelarii do spraw Księstwa Warszawskiego. Unowocześnienie polskiej kancelarii królewskiej, za jaką należy uznać Sekretariat Stanu Księstwa Warszawskiego, w tym przypadku stanowiły rozbudowane pomoce ewidencyjne. W kancelarii stanisławowskiej dopiero zaczynano wprowadzać dzienniki korespondencyjne ogólne. Akt królewski we wszystkich egzemplarzach: oryginał w archiwum, wpis w protokole sekretariatu stanu i kopia urzędowa, czyli wypis z protokołu sekretariatu stanu, powinien zawsze być zgodny co do treści. Według prawa odpowiadał za to minister sekretarz stanu. Niestety, przeglądając protokoły posiedzeń Rady Stanu, dowiadujemy się o uchybieniach w tym zakresie.

Keywords