Journal of Balkan Studies (Jan 2025)
İki Savaş Bir Coğrafya: Yaşar Nabi Nayır’ın Balkanlar ve Türklük İle Değişen Dünyamız Adlı Eserlerinde Değişen Balkanlar İmgesi
Abstract
1789 yılında Fransız İhtilali’nin etkisiyle ortaya çıkan milliyetçilik fikri Osmanlı Devleti gibi çok uluslu devletlerin parçalanmasına sebep olur. Söz konusu fikrin Osmanlı Devleti’ndeki en belirgin yansıması Birinci ve İkinci Balkan savaşlarıyla Osmanlı Devleti’nin Balkan coğrafyasının neredeyse tamamına yakınını kaybetmesidir. Bu iki savaşın hemen ardından patlak veren I. Dünya Savaşı, Osmanlı Devleti’nin bu savaştan yenilgiyle ayrılması ve sonrasında gelişen siyasi, ekonomik ve sosyal gelişmeler kaçınılmaz olarak edebî ilginin de savaş sonrası koşullara yönelmesine sebep olur. Dolayısıyla yeni sınırlarla beraber milliyetçilik fikri etrafında beliren Türk edebiyatında Balkanların ihmal edildiği görülür. Ancak Balkanlarda yaşanan siyasi gelişmelere bağlı olarak bölgeden Türkiye’ye göçlerin başlaması, Balkan ülkeleri arasında Balkan Konferanslarının düzenlenmesi ve 1934 yılında imzalanan Balkan Antantı ile Türk edebiyatının Balkanlara yöneldiğini söyleyebiliriz. Gerek sanat ve edebiyat dergilerinde Balkanlara yönelik yayımlanan gezi yazıları, makaleler, şiirler ve hikâyeler gerek müstakil olarak yayımlanan romanlar bu yönelişin somut göstergeleridir. Bu kapsamda Üsküp doğumlu Yaşar Nabi Nayır, Balkanlarda yaşanan gelişmeler sonrası Varlık dergisinde hem Balkanların hem Balkan Türklerinin mevcut durumlarını anlatan makaleler kaleme alır. Birçoğu Yaşar Nabi Nayır’ın Balkan seyahatindeki gözlemlerine dayanan bu makaleler daha sonra 1936 yılında Ulus Basımevi tarafından Balkanlar ve Türklük adıyla kitaplaştırılır. II. Dünya Savaşı’ndan sonra değişen yeni dünya düzeninde tekrar Balkanlara giden Yaşar Nabi Nayır, bu seyahatindeki gözlemlerini birçok farklı dergide yayımlar. Daha sonra bu yazıları 1973 yılında Varlık Yayınları tarafından Değişen Dünyamız ismiyle kitaplaştırılır. Söz konusu iki eser incelendiğinde yazarın Balkanlara yönelik düşüncelerinin değiştiği fark edilir. Bu makalenin amacı Yaşar Nabi Nayır’ın bu iki eserindeki Balkan izlenimlerinin ve düşüncelerinin neden ve nasıl farklılaştığını açıklamaya çalışmaktır.
Keywords
