تحلیل انتقادی چارچوب اخلاقی سرمایه اجتماعی؛ دلالت‎هایی برای مطالعات اسلامی

Abstract

امروزه چارچوب اخلاقی به‎عنوان یکی از مختصات اساسی برای درک مفاهیم، در علوم اجتماعی نقش ویژه‎ای یافته است؛ اگر فلسفه اخلاق را معیار روایی یا ناروایی یک فعل بدانیم در این صورت دانش فلسفه اخلاق، متولی بررسی نظریات اخلاقی خواهد بود. پژوهش حاضر که با شیوه‎ای تحلیلی و در بستر تقسیم‎بندی رایج از فلسفه اخلاق تدوین شده است به تحلیل مفهوم سرمایه اجتماعی می‎پردازد. در این پژوهش ضمن تقسیم‎بندی مطالعات دینی حوزه سرمایه اجتماعی، با استخراج چارچوب اخلاقی سرمایه اجتماعی، انتقادات وارد بر مفهوم سرمایه اجتماعی که به واسطه چارچوب «فایده‎گرایی» آن پدیدار شده است، مورد بررسی قرار گرفته است. براساس یافته‎های این پژوهش، به علت درک ناقص از فلسفه دینداری و عدم توجه به خاستگاه اخلاقی سرمایه اجتماعی، دین به‎ موضوعی برای مطالعات سرمایه اجتماعی تنزل داده شده است. هرچند مقاله درصدد تحلیل سرمایه اجتماعی از مبنای فلسفۀ اخلاق اسلام نیست، اما دلالت‎های آن برای مطالعات دینی به واسطه توجه به مختصات مفاهیم وارداتی در علوم انسانی، راهگشا خواهد بود.

Keywords

• سرمایه اجتماعی
• مطالعات دینی
• فلسفه اخلاق