Turkish Journal of Shiite Studies (Jun 2022)
İslam Dünyasında Mezhepsel Gerilimlerde Şii Ekollü Sosyal ve Dini Bir Örgütlenme: Hizbullah
Abstract
Ortadoğu İslam dünyasında aktüel olan bölünme ve ayrışmada Hizbullah örgütünün yürüttüğü Şiî eksenli mezhebi politikaların etkisi çalışmamızda ortaya konulmaktadır. Hizbullah örgütünün kuruluşu İran İslam Devrimiyle eş zamanlı bir sürece denk gelmekte ve İran’ın Hizbullah örgütü ile yakın ilişkisi bilinmektedir. Şiîlik mezhebini benimseyen Hizbullah örgütü gerek kurulduğu Lübnan’da gerekse Ortadoğu’nun farklı ülkelerinde aktif siyasal, sosyal ve dinî faaliyet yürütmektedir. İran’ın ilgileri doğrultusunda hareket eden Hizbullah, Ortadoğu’da çeşitli ülkeleri yayılım alanı haline getirmekte ve İran’a bölgesel alan açmaktadır. Buna karşın Ortadoğu’daki Sünnî ülkeler Hizbullah ve dolaylı olarak İran’ın yayılım sahasını genişletmesinden rahatsızlık duymaktadır. Bu durum Ortadoğu İslam coğrafyasındaki Şiî ve Sünnî ülkelerin bölgesel gerilimlerini tırmandırmaktadır. Mezhepsel gerilimlerin bir yansıması olarak ise İslam toplumlarında barış ve güvenlik sorunu açığa çıkmaktadır. Hizbullah’ın Lübnan dışında Irak, Suriye ve Yemen gibi ülkelerde yürüttüğü siyasî, askerî ve dinî politikalar ayrışmayı ve çatışmayı tırmandırmaktadır. Ayrıca sosyal ve dinî yönüyle ortaya çıkan örgütün zamanla askerî ve siyasî amaçlar doğrultusunda hareket ederek bölgedeki bu toplumları tehdit ettiği düşünülmektedir. Bölgedeki İslam toplumlarında yaşanan sorunlara kaynaklık eden mezhepsel bölünmede Hizbullah’ın da belirgin rolünün olduğu anlaşılmaktadır. Bu bağlamda makalede öncelikle Hizbullah örgütü sosyal açıdan ele alınmakta, akabinde Şiîlik ile ilişkisi izah edilmektedir. Daha sonra da Ortadoğu’daki Sünnî ülkelerin Hizbullah’a yaklaşımı değerlendirilmektedir. Mezhepsel gerilimlerde ve çatışmada Hizbullah’ın rolü tartışılarak, makale sonuç kısmıyla tamamlanmaktadır. Çalışmanın amacı kendini steril bir alanda konumlandıran Hizbullah’ın İslam dünyasında mezhepsel fay hatlarını tetiklemedeki rolünü ortaya koymaktır. Öyle ki Hizbullah’ın mezhepçi ve yayılmacı politikalarla gerilimlerin tırmanmasında bariz şekilde pay sahibi olduğu görülmüştür. Ayrıca makalede toplumsal bir aktör olarak Hizbullah’ın zamanla nasıl radikal bir askeri ve siyasi yapıya dönüştüğü ve bunun bölgedeki İslam toplumları için yarattığı problemlere odaklanılması onun özgün yönü olarak değerlendirilmektedir.
Keywords
