Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Dec 2020)
ALÂEDDİN HÜSEYİN CİHANSÛZ’UN GAZNE ŞEHRİNİ İSTİLASI
Abstract
Öz: Afganistan ile Herat arasındaki dağlık bölgede hüküm süren Gurlular (552-612/1157-1216), bağımsız ve müstakil bir devlet haline geldikleri zamana kadar Gazneliler Devleti’nin (352-582/963-1186) tabiiyeti altında kalmışlardır. Gazneli hükümdarı Sebüktegin’den (366-387/977-997) başlamak üzere Sultan Mahmud (388-421/998-1030), Sultan Mesûd (421-432/1030-1041) ve Sultan İbrahim (451-492/1059-1099) dönemlerinde Gur bölgesine çeşitli seferler düzenlenmiştir. Bu seferler neticesinde Gurlular itaat altına alındığı gibi bu coğrafyada İslamiyet’in yayılması da hız kazanmıştır. Gaznelilerin gerileme dönemi hükümdarlarından Sultan Behramşâh (511-552/1117-1157) zamanında ise Gazneli-Gurlu mücadeleleri farklı bir safhaya girmiştir. Behramşâh’ın tâbi Gurlular aleyhine dış siyasette almış olduğu yanlış kararlar iki devleti karşı karşıya getirmiş ve taraflar arasında meydana gelen savaşlar Gaznelilerin çöküş sürecini hızlandırmıştır. Bu dönemde Gurlular tahtında bulunan Alâeddin Hüseyin b. İzzeddin Hüseyin’in (544-556/1149-1161) iki kardeşinin Behramşâh tarafından öldürülmesi, kendisinde bu devlete karşı büyük bir intikam hırsına sebebiyet vermiştir. Gaznelilere karşı elde etmiş olduğu zaferlerden sonra Gazne şehrini yakıp yıkması tarihlerde kendisinin Cihansûz lakabıyla anılması ile sonuçlanmıştır. Bu çalışmada Sultan Alâeddin Hüseyin Cihânsûz’un Gaznelilerle mücadelesi ve Gazne şehrini istilası ele alınmıştır. Abstract: The Ghurids (552-612/1157-1216), which reigned in the mountainous region between Afghanistan and Herat, remained under the domination of the Ghaznavids State (352-582/963-1186) until they became an independent and detached state. Various compaigns were organized to the Ghur region during the reign of Sultan Maḥmūd (388-421/998-1030), Sultan Masʿūd (421-432/1030-1041) and Sultan Ebrāhīm (451-492/1059-1099), starting from the Ghaznavid ruler Sebüktigin (366-387/977-997). As a result of these expeditions, the Ghurids were obeyed and the spread of Islam in this geography also gained speed. In the time of Sultan Bahrāmšāh, who was ruler of the period of decline, the Ghaznavids-the Ghurids struggles entered a different phase. The wrong decisions taken by Bahrāmšāhagainst the Ghuridsin foreign politics confronted the two states and the wars between the parties accelerated the collapse of the Ghaznavids. In this period, the killing of two brothers of ʿAlāʾ-al-dīn Ḥosayn Jahānsūzb. ʿEzz-al–Dīn Ḥosayn(544-556/1149-1161), who was under the throne of the Ghurids, by Bahrāmšāh, caused a great ambition for revenge against this state. After the victories against the Ghaznavids, the burning of the city of Ḡazna resulted with mention as his nickname “Jahānsūz”. In this study, the struggle of Sultan ʿAlāʾ-al-dīn Ḥosayn Jahānsūzwith the Ghaznavids and the invasion of the city of Ḡaznawere discussed.
Keywords
