Επαναπροσδιορίζοντας την έννοια της εμπλοκής: Αξιοποιώντας τα δεδομένα από την έρευνα στην εννοιολογική αλλαγή

Abstract

Η τρέχουσα έρευνα στο πεδίο της γνωστικής αναπτυξιακής ψυχολογίας έχει αναδείξει μια πολυδιάστατη προσέγγιση για την έννοια της εμπλοκής, η οποία περιλαμβάνει τουλάχιστον τρεις βασικές συνιστώσες που εμφανίζονται ταυτόχρονα κατά τη μάθηση: μια συναισθηματική, μια συμπεριφορική και μια γνωστική. Ωστόσο, οι ερευνητές δεν συμφωνούν πάντα, τόσο για το τι περιλαμβάνουν οι συνιστώσες αυτές όσο και για τον τρόπο που αυτές αλληλεπιδρούν. Στην παρούσα εργασία, θα προσπαθήσουμε να συζητήσουμε αυτό το ζήτημα υπό το πρίσμα ενός συγκεκριμένου είδους μάθησης, της εννοιολογικής αλλαγής. Συγκεκριμένα, θα επιχειρήσουμε να εξηγήσουμε, με βάση ερευνητικά δεδομένα, πώς εσωτερικοί παράγοντες, όπως η προηγούμενη γνώση των μαθητών και οι επιστημικές πεποιθήσεις τους, μαζί με εξωτερικούς παράγοντες, όπως τα πολιτισμικά εργαλεία, μπορούν να επηρεάσουν τη «στιγμιακή» εμπλοκή των μαθητών, δηλαδή την εμπλοκή τους ανά μεμονωμένες στιγμές ενασχόλησής τους με επιστημονικές έννοιες, ειδικά σε περιπτώσεις που χρειάζεται να αναδιοργανώσουν τις αφελείς θεωρίες τους, προχωρώντας έτσι προς μια διαδικασία εννοιολογικής αλλαγής. Θα επικεντρωθούμε στο πώς αυτοί οι παράγοντες μπορούν να υποστηρίξουν την μάθηση, αλλά ταυτόχρονα μπορούν να αποτελέσουν και εμπόδιο στη στιγμιακή εμπλοκή στην τάξη στην περίπτωση της εννοιολογικής αλλαγής. Τέλος, θα συζητήσουμε πώς η κατανόηση της στιγμιακής εμπλοκής στο πλαίσιο της εννοιολογικής αλλαγής μπορεί να ενισχύσει την κατανόησή μας για το πώς να προσαρμόζουμε το ρυθμό ή την επιτυχία της εννοιολογικής αλλαγής, καθώς και το ποια είναι τα κατάλληλα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα προκειμένου να επιτευχθεί η εννοιολογική αλλαγή.

Keywords

• γνωστική εμπλοκή,
• εννοιολογική αλλαγή,
• προϋπάρχουσα γνώση,
• επιστημικές πεποιθήσεις,
• πολιτισμικά τεχνουργήματα