PRAWNO-AUTORSKA OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO XX WIEKU

Abstract

Autor przeanalizował wybrane akty krajowe i międzynarodowe i doszedł do wniosku, że w przepisach tych nie przyjęto jeszcze definicji miejsca pamięci jako przedmiotu ochrony prawnej. Nie oznacza to jednak, że miejsca pamięci pozostają całkowicie poza obszarem prawnym, chociaż są objęte prawnym systemem ochrony dziedzictwa jedynie w ramach ogólnej definicji dziedzictwa. W szczególności, aby kwalifikować się jako zabytki, miejsca te muszą spełniać standardowe kryteria "wartości historycznej lub szczególnego znaczenia". Tylko w niektórych systemach prawnych przepisy ogólne są uzupełniane o specjalne przepisy wskazujące ochronę prawną tych miejsc, określając ich typ lub wyznaczając konkretne obiekty. Jako przykład pierwszego podejścia można podać angielskie prawo, w którym pola bitew są wymieniane w specjalnym rejestrze historycznych bitew Anglii. Takie rozwiązanie zastosowano na przykład w Niemczech i Polsce. W prawie niemieckim można odnieść się np. do krajowego prawa Saksonii, które określa jako obiekty chronione synagogi w Dreźnie i Görlitz, miejsca dawnych synagog w Chemnitz i Lipsku oraz dawne obozy koncentracyjne. Polska ustawa o ochronie byłych nazistowskich obozów zagłady wymienia osiem takich obozów. W podsumowaniu autor określa potrzebę opracowania legalnych definicji miejsc pamięci, które mogłyby być oparte na istniejącej doktrynie wskazującej, że takie miejsca są swoistymi kombinacjami namacalnych i niematerialnych elementów, które razem są ważne nie tylko dla konkretnych społeczności, ale często mają wiele szersze znaczenie dla ludzkości, a zatem są częścią światowego dziedzictwa kulturowego. Taka definicja mogłaby zostać włączona do konwencji UNESCO z 1972 r. lub na wcześniejszych etapach tworzenia jej wytycznych.

Keywords

• miejsce pamięci
• definicja prawna