سیاست علم و فناوری (Jun 2019)
نقش دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها در توسعه علم و فناوری و سیاست‌های حمایت از آنها
Abstract
از زمان تأسیس دانشگاه بولونیا در اواخر قرن 11 تا قرن 19 میلادی، نقش دانشگاه‌ها عموماً بر محوریت کارکرد آموزش جریان داشته است. به تدریج با اهمیت یافتن سیاست علم در اوایل قرن بیستم، دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها وظیفه پژوهش را نیز عهده‌دار شدند. علاوه بر دو کارکرد محوری یادشده، کارکردهای دیگری نیز برای دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها مطرح شده که تحت عنوان مأموریت سوم شناخته می‌شوند. هم‌زمان با افزایش اهمیت سیاست فناوری و نوآوری از اواسط قرن بیستم، توسعه فناوری توسط دانشگاه‌ها از طریق سازوکارهایی همچون همکاری با صنعت و تأسیس شرکت‌های زایشی دانشگاهی مورد توجه قرار گرفت. در سال‌های اخیر با متداول شدن نگاه نظام‌مند به نوآوری و سپس نظریه نظام‌های نوآوری، نقش دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها در نوآوری و خلق ثروت نیز اهمیت بیشتری یافته است. اخیراً برخی محققان با مطرح کردن دانشگاه‌های توسعه‌گرا نقش دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها در توسعه نوآوری و کارآفرینی را فراتر از گذشته و به بیان دیگر ایفای نقش اجتماعی و اقتصادی بر اساس نیازهای جوامع پیرامونی خود دانسته‌اند. هم‌زمان با تحولات در نقش دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها، سیاست‌هایی نیز از طرف دولت‌ها برای تقویت کارکردهای آموزش، پژوهش و مأموریت سوم در کشورهای مختلف طراحی و اجرایی شده است. در این مقاله به ابعاد مختلف نقش و تأثیرگذاری دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها در نظام علم، فناوری و نوآوری و سیر تحولات آنها پرداخته و دو مطالعه موردی از فعالیت‌ها و اقدامات دو دانشگاه داخلی خصوصاً در موضوع مأموریت سوم ارائه می‌شود.
