نگاهی فلسفی به روش‌ تحقیق در روانشناسی

Abstract

موضوع این مقاله تبیین فلسفی مراحل و گونه‏ شناسی روش تحقیق در روانشناسی است. روش این تحقیق، تحلیل محتوای کیفی متون و منابع روانشناسی و بررسی انتقادی آنها با روش عقلی فلسفی است. یافته‌های این پژوهش در چهار بخش: گزارش، تحلیل، طبقه‌بندی و نقد ارائه شده است. مراحل روش تحقیق را می‌توان در چهار عنوان برشمرد: بیان مسئله؛ پیشینه پژوهی؛ جمع‌آوری اطلاعات؛ و تحلیل، تفسیر و ارزیابی اطلاعات. در رویکردهای پژوهشی سه‏ گانه‏ کمّی، کیفی و ترکیبی، ماهیت کمّیت، یکی از اعراض نه‌گانه فلسفی است که عدد، شکل و زمان از اقسام آن است و ریشه در پارادایم اثبات‌گرایی دارد. کیف نیز یکی از اعراض است و در پژوهش‌های کیفی با سه دسته کیف‌های محسوس، استعدادی و نفسانی سروکار داریم. بنیان‌های فلسفی پژوهش کیفی در تفسیری‌ بودن، ارتباطی بودن، انعکاسی و کیفی بودن است. هرچند روش‏های کمّی و کیفی ناظر به پارادایم ‏های متفاوت هستند، امّا معطوف بودن به مسئله واحد و مکمل بودن آنها دلیل بهره‏ گیری از آنها در رویکردهای ترکیبی است.

Keywords

• روش تحقیق در روانشناسی
• تبیین فلسقی
• روش کمّی
• روش کیفی
• روش ترکیبی