تنش های محیطی در علوم زراعی (Feb 2012)
پاسخ‌های فیزیولوژیک گیاه کالارگراس (Leptochloa fesca L. kunth) به تنش‌های ترکیبی خشکی و شوری در شرایط کنترل شده
Abstract
خشکی و شوری در بسیاری از مناطق جهان از مهم‌ترین عوامل محدود کننده رشد و نمو گیاهان به شمار می‌روند. یک سازوکار مناسب در این زمینه استفاده از گیاهانی است که بتوانند در چنین شرایط محیطی، از تولید رضایت بخشی برخوردار باشند. بدین منظور آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار روی گیاه کالارگراس (Leptochloa fesca L. kunth) تحت شرایط کنترل شده در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1388، انجام پذیرفت. سطوح خشکی در سه سطح (100، 50 و 25 درصد ظرفیت زراعی) و تنش شوری در چهار سطح (0، 5، 10 و 20 دسی زیمنس بر متر) تیمارهای آزمایش را تشکیل دادند. نتایج تحقیق مذکور نشان داد که صفات فیزیولوژیک سرعت فتوسنتز، سرعت تعرق، عملکرد فلورسانس کلروفیل و عدد کلروفیلمتر کالارگراس با افزایش سطوح خشکی و شوری به طور معنیداری کاهش یافت، به طوری که شدیدترین تیمارهای خشکی (FC 25%) و شوری (dSm-1 20) در این آزمایش، کمترین مقادیر این صفات را به خود اختصاص دادند. تنش متوسط خشکی (FC 50%) افزایش معنیدار عملکرد فلورسانس کلروفیل، و تنش‌های کم تا متوسط شوری (dSm-1 10- 5 =EC) افزایش معنیدار عملکرد فلورسانس کلروفیل و عدد کلروفیل متر را در مقایسه با شاهد باعث شدند. افزایش معنیدار نسبت ریشه به اندام هوایی کالارگراس در تنش شدید خشکی (FC 25%) مشاهده شد، در حالی که در تنش‌های متوسط تا شدید شوری (dSm-1 20-10 =EC) این تغییر اتفاق افتاد. همچنین بالاترین سطوح تیمارهای خشکی و شوری به ترتیب با میانگین 69 و 42 درصد کاهش نسبت به شاهد مربوطه، پایین‌ترین مقادیر زیست توده کالارگراس را باعث شدند. بررسی تنش ترکیبی شوری و خشکی نشان داد این هالوفیت واکنش بهتری در مقابل تنش شوری در مقایسه با تنش خشکی دارد، به طوری که آبیاری کامل (FC 100%) با شوری dSm-1 20 اختلاف آماری با تنش متوسط خشکی (FC 50%) تا سطح شوری dSm-1 5 روی وزن خشک تک بوته کالارگراس نداشت. در مجموع، این گیاه سطوح بالاتر شوری را در شرایط آبیاری کامل بهتر از شرایط آبیاری متوسط تحمل کرد، بنابراین کشت آن در اراضی دارای آب شور و لب شور بدون محدودیت آبیاری قابل توصیه است.
Keywords
