Pascal’da Yaşamın Diyalektiği

Abstract

Pascal, öznel veya varoluşçu düşünceye mensup filozoflardan ya da mistik yönelime sahip yaşamı belirli evrelerden oluşan insanlardan biri olarak değerlendirilir. Pascal’ın bilim araştırmalarından, cemiyet toplantılarına, oradan manastır yaşamına giden kısa denilebilecek yaşamında bu evreler görülebilir. Mistik biri olup manastırda yaşamaya ilkin karşı olan Pascal, yaşamını değiştirme konusunda yaşadığı krizi bir işaret olarak düşünmüştür. Pascal’ın Pensées adlı eseri dinî düşüncelerin yanında felsefi düşüncelere sevk eden bir kaynak olarak değerlendirilir. Pascal eserinde Tanrı ve insan iradelerinin birbiriyle ilişkisini kavramsal analizler içerecek şekilde ortaya koymaya çalışmıştır. Bu durum eserin yazıldığı ve yazarın içinde bulunduğu dönemle ilişkilidir. Dolayısıyla Pascal’ın yaşam dönemleri bilinmeden onun özellikle son dönem eserlerinde ne ifade etmeye çalıştığı tam olarak anlaşılamaz. Pascal çalışmalarıyla bir kişinin hem mükemmel bir matematikçi, hem derinlikli bir bilim insanı ve hem de alçakgönüllü bir inanan olmanın mümkün olduğunu gösterdi. Pascal’ın yaşamının bir sonraki döneminin bir öncekini içerdiğini; iyi bir matematikçi iken bilimle de ilgilendiğini, dindar bir insan iken matematik ve bilimin ilkelerini kullandığını gördük. Yaşamını düşünsel anlamda kapsayan unsurları birbirinden ayırmamış onları birleştirerek önem yerlerini değiştirerek devam etmiştir. Sonuçta Pascal’ın aradığı şeyin özü, insanı harekete geçiren şeyin veya insanı insan yapan şeyin ne olduğunu bulmaktır. Bu makalede Pascal’ın yaşam evreleri olarak ifade edilen zihinsel, maddi ve manevi alanlar onun yaşamının diyalektik merhaleleri şeklinde ele alınıp özde bunlar arasında bir kopuş olmayıp bir bütünün farklı dönemlerdeki şekilleri olarak incelenecektir. Bunun sonucunda din ve bilim arasındaki ilişkinin niteliği Pascal örneğinde gösterilmeye çalışılacaktır.

Keywords

• pascal
• yaşam merhaleleri
• bilim adamı
• matematikçi
• mistik