TSBS Bildiriler Dergisi (Jan 2025)
Oryantalist Theodor Nöldeke ve Friedrich Schwally’in ‘Kur’an Tarihi’ Adlı Çalışmalarında İslam’a Dair Görüşlerin Karşılaştırılması
Abstract
Son iki yüzyılda İslam ve İslam’ın kökenine dair oryantalist araştırmacıların çalışmalarında ciddi bir artış yaşanmaktadır. Bu hususlarda birçok araştırmacının birbirinden farklı ve yeni iddialar ileri sürdüklerini gözlemlemekteyiz. Bu çalışma, Friderich Schwally'nin İslam'ın kökeni hakkındaki iddialarını Theodor Nöldeke'nin görüşleriyle karşılaştırarak ele almaktadır. Schwally, Kur'an çalışmaları alanında eser veren ilk önemli oryantalistlerden biridir. Geniş çaplı bir Kur'an tarihi yazmaya başlayan Nöldeke’in hastalığı nedeniyle tamamlayamadığı çalışmasını, daha sonra öğrencisi olarak Schwally devam ettirmiş ve ancak ilk iki cildini tamamlayabilmiştir. Schwally'nin de tamamlayamadığı bu eser incelenince, İslam'ın kökenleri hakkındaki görüşlerinin hocasından önemli bir farklılık gösterdiği anlaşılmaktadır. Nöldeke, Hz. Peygamber’in peygamberliğini biraz farklı da olsa kabul etmekte, onun vahiy almakla birlikte Kur’an’ın içeriğine müdahale ettiğini de düşünmektedir. Bunun yanında hurufu mukatta’anın, nüsha tespiti için yazıldığını, Kur’an’da ayet fazlalığı veya eksikliğinin olabileceğini de kabul etmektedir. Schwally, Kur'an'ın toplanması, çoğaltılması ve içeriği hakkında, şüphelerini göstermek için Ebu Bekir dönemiyle ilgili bazı iddialarda bulunur. Örneğin ona göre Kur'an'ın toplanmasının, Yemame Savaşı’ndan sonra Kur'an'ı ezberleyen sahabelerin vefat etmesi nedeniyle olması, Kur’an hakkında şüphe uyandırmaya yeterlidir. Ayrıca Zeyd b. Sâbit’in, hurufu mukatta‘ayı, sûrelerin hangi Mushaf'tan alındığını göstermek için Kur'an'a yerleştirdiğine dair iddialar serdeder. Yine Schwally, Kur'an tarihi yanı sıra onun içeriğini de inceleyerek İslam'ın, orijinal olmadığını, geçmiş din ve inanç sistemlerinden bazı doktrin ve itikatların alınmasıyla ortaya çıktığını iddia eder. Bütün çabası İslam'ın uydurulmuş, üretilmiş ve çalınmış bir din olduğunu kanıtlamaktır. Çalışmamız Schwally’nin iddialarını dikkate alarak iki oryantalistin İslam'ın kökenine dair yaklaşımları arasındaki farkı ortaya koymayı hedeflemektedir. Bunu yapmak için, birbirlerinden nasıl farklılaştıklarını göstermek amacıyla, nitel ve tarihsel karşılaştırma yöntemi, eserlerin taranması ve analizlerinin yapılması şeklinde kullanılmıştır. * Bu çalışma 4. Türkiye Sosyal Bilimler Sempozyumu’nda sözlü olarak sunulan “Oryantalist Friedrich Schwally’nin “Kur’an Tarihi” Adlı Eserinde İslam’ın Kökenine Dair İddialar” adlı bildirinin içeriği geliştirilerek üretilmiş hâlidir.
Keywords
