Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi (Nov 2017)
Osmanlı IV. Ordûy-ı Hümâyunu'nda Kafkaslı Komutan Musa Paşa
Abstract
Musa Paşa, Kafkasyalı bir ailenin mensubu olup, Alkhas Kunduk’un ve Dölet Hanım’ın dört çocuğundan birisidir. 1818’de dünyaya gelmiştir. Kardeşlerinden Hasbulat Bey, Şeyh Şamil’in hizmetine girmiş ve Müridizm hareketine önemli katkılar yapmıştır. Musa Paşa, askerliğinin bir bölümünü 1837-1865 yılları arasında Çarlık Rusyası’nda geçirmiş ve bu aşamada generalliğe kadar yükselmiştir. 1866’da Büyük Kafkas veya Çeçen-Asetin göçünü gerçekleştirerek, Osmanlı hizmetine girmiş, vefatına kadar da Osmanlı subayı olarak hizmet etmiştir. 1866’da Padişah, Musa’ya mirlivalık rütbesi tevcih ederek, “Paşa” payesini verdi. Musa Paşa, Osmanlı Ordusu’nun en önemli askerî merkezlerinden olan Erzurum’a gelmiş, hatta ağabeyi Hasbulat Bey burada vefat etmişti. 1877-78 Osmanlı-Rus harbinde Musa Paşa Erzurum’daki IV. Ordu’da görev aldı ve Ruslarla ilgili bilgi ve tecrübelerini Osmanlı hizmetindeyken beraberindekilerle paylaştı. Erzurum ve çevresindeki tabyalarda Ruslarla yapılan çarpışmalarda etkin olarak görev yaptı. Ahmet Muhtar Paşa ve Mehmet Arif’in eserlerinde, Musa Paşa’nın söz konusu faaliyetlerinden çok geniş bir şekilde bahsedilmektedir. Musa Paşa Ruslarla yapılan barış görüşmelerinde de Rusça bilgisinden de istifade edilerek önemli roller ifa etti. Kubatı Hanım ile evlenmiş, Arslan ve Bekir Sami adlı iki evladı olmuştur. Hatıraları da yayınlanmıştır. 1888-89’da Erzurum’da vefat etmiş ve aynı şehirde defnedilmiştir.
Keywords
