گردشگری فرهنگ (Nov 2024)
جایگاه مفهوم «مکان» درطرح‌های هادی روستایی (نمونۀ مطالعاتی: روستاهای ابوالوفا و هُرین خلیفه، کوهدشت، لرستان)
Abstract
عدم تحقق برنامه‌های توسعۀ فضایی روستا (طرح‌های هادی) در ایران یکی از چالش‌های مهم توسعۀ پایدار روستاها هستند. این برنامه‌ها که به‌منظور مدیریت توسعۀ کالبدی و عملکردی روستاها طراحی و اجرا می‌شوند، باوجود تلاش‌ها برای بهبود و اصلاح فضا کارکردهای روستا به نتایج مورد انتظار دست نیافته‌اند؛ طی بازدید به‌عمل‌آمده از روستاهای بخش مرکزی شهرستان کوهدشت (ابوالوفا، هُرین خلیفه، دم سرخ و...) ضمن تصدیق این پیش‌فرض به نظر می‌رسد عدم تحقق اهداف توسعه در مرحلۀ اقدام عمدتاً ناشی از ناتوانی برنامه‌ریزان در ادراک و شناسایی ویژگی‌های محیطی و ارزش‌های سرزمینی روستا در مرحلۀ تدوین برنامه باشد. بر اساس تعریف مکان و منظر، برنامه‌ریزی بر اساس مفهوم مکان نقش مهمی در تعیین هویت و موفقیت فضا دارد. مکان معادل فضای فیزیکی نیست؛ بلکه ادراک ناظر از آن حاوی ارزش‌ها و معانی مختلف است. مقایسۀ تطبیقی طرح‌های هادی دو روستای ابوالوفا و هُرین خلیفه در بخش مرکزی کوهدشت نیز مؤید این موضوع است که شکل برخورد با مفهوم مکان چه تأثیری بر روند توسعۀ روستا داشته است، به نظر می‌رسد تحقق‌پذیری اهداف توسعۀ روستایی (طرح‌های هادی) مستلزم شناخت دقیق مکان و توجه به لایه‌های منظر در فرایند برنامه‌ریزی است. لازمۀ این امر قرارگیری مرحله‌ای ویژه در شرح خدمات برنامه‌ریزی فضایی تحت عنوان «خوانش منظر» است که ضمن آن متخصص منظر با مشارکت جامعۀ محلی لایه‌های منظر را کشف کرده و ارزش‌های سرزمینی هویدا می‌گردد، این روند منجر به تهیه یک برنامۀ مبتنی‌بر مکان (مکان‌محور) خواهد بود که توسعۀ پایدار روستا را تضمین می‌کند.
Keywords
