Mukaddime (May 2020)
Hadîkatü’s-Süedâ Tesirinde Bir Maktel-i Hüseyin: Tuhfetü’ş-Şühedâ
Abstract
Kerbelâ hadisesi, İslam tarihinin en acıklı olayları arasında yer almaktadır. Hz. Hüseyin’in Kerbelâ’da 10 Muharrem 61’de Yezid ordusu tarafından eziyet çektirilerek şehit edilişi, İslam dininin mensuplarının hafızasında yer etmiş; bu elîm olay, vuku bulduğu andan itibaren yüzyıllar boyunca hüzünle anılmış, anlatılmıştır. Kerbelâ hadisesi üzerinde Müslüman toplumların edebiyatlarınca üretilen eserler zamanla müşahhaslaşarak bir maktel-i Hüseyin edebi türünü doğurmuştur. Bir edebi tür olarak maktel-i Hüseyin, Hz. Hüseyin ve yakınlarının Kerbelâ’da şehit edilmesini konu edinen eselerlerin genel adıdır. Türk edebiyatında maktel-i Hüseyin türünde yazılmış en önemli eser, Ravzatü’ş-Şühedâ’nın tesiriyle 16. yüzyılın ortalarında kaleme alınmış olan Fuzulî’nin Hadîkatü's-Süedâ adlı eseridir. Türk edebiyatında Hadîkatü's-Süedâ'nın tesiri büyük olmuş, devrinde ve devrinden sonra bu eser esas alınarak yeni eserler telif edilmiştir. Bu makalede 17. yüzyıl sonlarında Muhammed bin Hacı Hasan tarafından Hadîkatü's-Süedâ'nın tesiriyle yazılmış olan Tuhfetü'ş-Şühedâ adlı maktel-i Hüseyin metni tanıtılmıştır. Makalede Hadîkatü's-Süedâ esas alınarak yazılan Eğirdirli Şerîfî Mehmed Efendi'nin Şevâhidü-ş-Şühedâ’sı (16.yy) Darendeli Bekâî'nin Kitâb-ı Kerbelâ'sı (18.yy) kısaca tanıtıldıktan sonra Tuhfetü'ş-Şühedâ'nın adı, müellifi, yazılış tarihi, sebeb-i telifi, nüshaları ve eserin dili hakkında bilgi verilmiştir. Sonrasında eserin Hadîkatü's-Süedâ ile bâb sayısı ve muhteva ettiği konular açısından genel bir karşılaştırması yapılarak Tuhfetü'ş-Şühedâ müellifinin yaptığı ilaveler belirtilmiş; eserde dikkat çeken bazı hususlara alt başlık halinde değinilmiştir. Müellifi hakkında kaynaklarda herhangi bir bilgiye rastlanılmayan Tuhfetü'ş-Şühedâ adlı eser, Fuzûlî'nin Türkçe yazılan Hadîkatü's-Süedâ adlı eserinin her okuyan ve dinleyenin anlaması amacıyla 1696 tarihinde dil içi aktarma yoluyla konuşma diline çevrildiği, eser telif edilirken aynı minvalde yazılan başka eserlerden de faydalanılarak ilavelerin yapıldığı mensur bir maktel-i Hüseyin metnidir.
Keywords
