TSBS Bildiriler Dergisi (Aug 2022)
Devlet Arşivleri Başkanlığı: Araştırma İmkân ve Esasları
Abstract
1846 yılında Hazine-i Evrak ismiyle kurulup zaman içinde mevzuatta yapılan değişikliklerle farklı isimler ile hizmetlerini yürüten kurum, nihayet 2018 yılında 11 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı ismini almıştır. Başkanlık 9 Daire Başkanlığından oluşmakta olup hizmetlerini Ankara ve İstanbul’da bulunan iki ayrı kampüste yürütmektedir. 11 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı hariç olmak üzere 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli cetvellerde yer alan kamu idarelerini, Genelkurmay Başkanlığını, Kuvvet Komutanlıklarını, mahalli idareler (köyler hariç) ve bunların bağlı kuruluşlarını, kamu tüzel kişiliğini haiz diğer kurum, kuruluş, enstitü, teşebbüs, teşekkül, birlik, fon gibi adlarla kurulmuş olan bütün kamu kurum ve kuruluşlarını, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarını, vergi muafiyeti tanınan vakıfları ve kamu yararına çalışan dernekleri, arşivlerini Devlet Arşivleri Başkanlığına devir konusunda sorumlu tutmuştur. Bu kapsamda bahsi geçen kurumlar ellerindeki arşiv malzemesini Devlet Arşivleri Başkanlığına devretmeye başlamış, kurum, tasnif hizmetlerine başlamış işlemi biten evrâkı araştırmaya açmış ve açmaya devam etmektedir. Başkanlığın resmi internet sitesi olan https://www.devletarsivleri.gov.tr sayfasında Belge Tarama Sistemi sekmesinin altında Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi, Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi ve Milli Savunma Bakanlığı Askeri Tarih Arşivi ismiyle dört temel başlık altında araştırmacıya hizmet vermektedir. Bu belgeler dijital olarak hizmete açık olup araştırmacılar birkaç dakika içinde şifrelerini alıp araştırmaya başlayabilmekte ve milyonlarca belgeyi internet olan her yerde tarama imkânı bulmaktadırlar. Arşivde; Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan itibaren Cumhuriyet'in kuruluşuna kadarki döneme ait Osmanlı Devlet kurumları ile merkez ve taşra arasında yapılan yazışmalar, Türkiye'nin dışındaki Osmanlı coğrafyası üzerinde kurulu 40 civarında devletin tarihine ait kayıtlar, Osmanlı Devleti'nin diğer yabancı ülkelerle olan-siyasi ve ticari ilişkilerine ait belgeler, Devlet idaresi ile ilgili oluşturulan kanun, yönetmelik, nizamname gibi mevzuat kayıtları, Türk devlet ve millet hayatını ilgilendiren tarihî, hukukî, idarî, siyasî, iktisadî, bilimsel ve kültürel içerikteki her türlü belge, Başbakan ve ilgili Bakanın imzasını taşıyan müşterek kararnamelere ilişkin, tayin, terfi, ödül, azil, emeklilik, ilçe kurma, idarî bağlılıktaki değişiklikler, Halkın ve yabancıların Başbakana ve Başbakanlığa gönderdiği her türlü yazılı belgeler, çeşitli yollardan ve çeşitli tarihlerde Anadolu'ya gelenlerle ilgili belgeler bulunmaktadır.
Keywords
