فریب و رنگ برآمیزی از منظرهوّیّت پوشی و دگرچهری در شاهنامۀ فردوسی و ادیسۀ هومر( با تاکید بر شاهنامه محفوظ در بنیاد کورکیان نیویورک)

Abstract

دو حماسۀ بزرگ ادبیات جهان یعنی شاهنامه و ادیسه دارای وجوه افتراق و اشتراکات بسیاری است. یکی از مباحث قابل توجّه در این آثار مقولۀ «نیرنگ و رنگ برآمیزی» است. نیرنگ و رنگ برآمیزی یکی از مقوله­های است که در فرهنگ­های مختلف جهان وجود داشته و دارد و در داستان­های این آثار بارها به شکل­های گوناگون تجلّی پیدا کرده و دستمایۀ نوشتن داستان­ها شده است. یکی از موارد نیرنگ و رنگ برآمیزی، هوّیّت­پوشی و دگرچهری است که بسیار زیاد در این آثار مشهود است. پژوهش حاضر به روش تطبیقی و تحلیلی و با تکیه بر داده­های منابع کتابخانه­ای انجام شده است. یافته­های پژوهش حاکی از این است که فریب و رنگ برآمیزی از این منظر در شاهنامه از طریق تغییر لباس و چهره، ناشناس شدن، انکارهوّیّت، نقش بازی کردن، پنهان کردن نام، هوّیّت­پوشی صورت گرفته و در ادیسه این امر، از طریق تغییر لباس و چهره، ناشناس شدن، نقش بازی کردن و هوّیّت پرده پوشی که توسط خدایان صورت می­گیرد. هر چند شباهت­های ساختاری این نوع خیلی کم در هر دو اثر دیده می­شود امّا از لحاظ نوع بهره­بری تفاوت­های زیادی دیده می­شود. نیرنگ و فریب از این منظر در این دو منظومه شباهت­ها و تفاوت­هایی دارد.اهداف پژوهش:1- بررسی و تحلیل فریب و رنگ­برآمیزی از منظر دگرچهری و هوّیّت­­پوشی بدون توجّه به تفاوت دورۀ تاریخی، محیط جغرافیایی، ساختار فرهنگی و تاریخی ایران و یونان.2- تطبیق و قیاس، تشابهات و افتراق فریب و رنگ­برآمیزی از منظر دگرچهری و هوّیّت­پوشی.سؤالات پژوهش: 1ـ انواع فریب و رنگ­برآمیزی­ها از منظر دگرچهری و هوّیّت­پوشی در شاهنامه و ادیسه کدامند؟ چگونگی به­کارگیری و دلایل استفاده از آنها چیست؟2 ـ وجه تشابه و افتراق این نوع فریب و رنگ­برآمیزی در شاهنامه و ادیسه چیست؟

Keywords

• نیرنگ
• رنگ برآمیزی
• حماسی
• شاهنامه
• ادیسه