ULUM (Dec 2022)
Muhammed Menlâ Ġuzeyyil ve Edebî Kişiliği
Abstract
Arap edebiyatı, modern dönemde şekil ve içerik açısından yeni gelişmelere tanıklık etmiştir. 20. yüzyılın ortalarında İslâm dünyasında yaşanan siyasi, sosyal ve kültürel değişimlerin etkisiyle ortaya çıkan İslâmî edebiyat akımı, bu gelişmelerden bir tanesidir. İslam tasavvurunu edebiyatla buluşturmaya çalışan ve şiir, hikâye, roman ve tiyatro gibi farklı türlerde birçok eser ortaya koyan bu akımın temsilcileri, çok sayıda edebiyatçıyı etkilemiştir. İslâmî edebiyatın ülkemizdeki tanınırlığı ve konuyla ilgili yapılan akademik çalışmaların yeterli seviyede olmadığı görülmektedir. Bu nedenle yakın dönemde vefat eden ve modern Arap şiirine önemli katkılarda bulunan şair Muhammed Menlâ Ġuzeyyil’in edebî şahsiyeti araştırma konusu olarak seçilmiştir. Seyyid Kutub ve kardeşi Muhammed Kutub ile başlayan ve edebî çevrelerde hâlâ etkinliğini devam ettirmekte olan bu edebî akımın Suriye’deki temsilcilerinden biri olan şair, “el-Buhturiyyu’s-Sağîr” lakabıyla tanınmaktadır. Küçük yaşlardan itibaren başlayan edebiyat ve şiir merakı, onu hayatı boyunca bu alanda çalışmalar yapmaya sevk etmiştir. Dinî yaşamında birtakım değişikliklerin meydana geldiği 1954 yılı, hayatında bir dönüm noktası olmuş ve daha önce yazdığı şiirlerin tamamını ortadan kaldırmıştır. Benimsemiş olduğu yeni dünya görüşü sebebiyle yöneticilerin çeşitli baskılarına maruz kalan şair, yayımladığı ilk eserine İslâmî edebiyatın öncüsü Seyyid Kutub’un tanınan tefsirinin adını anımsatan “fî Zilâli’d-Da‘ve” adını vermiştir. Eserleriyle şiir alanında yetkin örnekler vermesinin yanı sıra edebî ve kültürel ortamlarda sunduğu değerli katkılarla bir edebiyat eleştirmeni vasfını elde etmiştir. Hitabet yönüyle de öne çıkan şair, şiiri dinî içerikli mesajlarını okurlarına aktarma hususunda bir araç olarak kullanmış ve özellikle genç edebiyatçılar üzerinde etkili olmuştur. Genellikle klasik aruz ölçüsünü tercih etmekle birlikte mensur şiir ya da tef‘île şiiri gibi serbest nazım biçimlerini de kullanmıştır. Eserlerinde daha çok hak ile batılın mücadelesi, insanın en değerli varlık oluşu, tevhid, ümmet, kardeşlik, birlik ve beraberlik gibi temaları işlemiştir. Oldukça sade bir dil kullanması ve çok sayıda şiirinin meşhur musikişinaslar tarafından bestelenmesi, şiirlerinin toplumda büyük bir teveccüh görmesini sağlamıştır. Hayatının büyük kısmını Menbic’te geçirmiş ve 5 Ocak 2016 tarihinde burada hayata veda etmiştir. Şairin adının bölgede yaşatılması amacıyla kurulan “Muhammed Menlâ Ġuzeyyil Kütüphanesi” hâlihazırda faaliyetlerini sürdürmektedir. İlim dünyasında da adının yaşatılması temennisiyle hazırlanan bu küçük çalışmada öncelikle şairin hayatı ve eserleri tanıtılmıştır. Daha sonra şiirlerinden bazı örnekler verilerek şairin edebî şahsiyetine dair genel bir değerlendirme yapılmıştır.
Keywords
