منظر (Sep 2020)
منظر همچون طبیعت نمادین، تأملی بر نقش نمادین عناصر طبیعی در شکل‌گیری منظر روستای «کامو»
Abstract
منظر روشی تاریخی برای تجربه و شناخت جهان است و همچون متن و تصویری فرهنگی، قابلیت انتقال جهان‌بینی افراد را دارد. مناظر روستایی به عنوان مناظری هم‌زمان طبیعی و فرهنگی شناخته می‌شوند که اجتماعی‌شدن طبیعت را به‌‌واسطۀ تصرف گروهی فرهنگی و قومی به نمایش می‌گذارند. منظر روستای کامو حاصل ساماندهی محیط و عناصر طبیعی براساس باورها، معانی و ارزش‌های مشترک ساکنان است. در این روستا عناصر و اجزای طبیعی، ابزارهای ارتباطی و اطلاعاتی هستند که در قالب انگاره‌های فرهنگی و با سازوکاری مشخص، انتقال مفاهیم و معانی و ارائۀ منظر روستایی را به عنوان یک موجودیت واحد و کل نمادین میسر می‌سازند. هدف از نوشتار حاضر بررسی نقش نمادین محیط و عناصر طبیعی در شکل‌گیری منظر روستای کامو و شیوه‌هایی است که این مسأله از معانی، باورها و تعاریف اصلی ساکنان اثر پذیرفته و بر شناخت ساکنان از محیط و نحوۀ ساماندهی و مدیریت آن اثر می‌گذارد. روش تحقیق در پژوهش حاضر از نوع کیفی و قوم‌نگارانه بوده و با رویکرد تحلیلی و تفسیر معانی منظر قومی و ادراک منظر، به تببین مدل مفهومی ادراک نمادین منظر و روشن‌ساختن نقش عناصر طبیعی در شکل‌گیری منظر روستای کامو می‌پردازد. جمع‌آوری اطلاعات در مرحلۀ تبیین مبانی نظری از نوع کتابخانه‌ای و در مرحلۀ مطالعۀ موردی به شیوۀ میدانی است.ماهیت نمادین منظر روستایی در تحول محیط به منظر، عناصر طبیعی به نمادهای فرهنگی و تعامل‌گران به گروه فرهنگی دیده می‌شود. در منظر روستای کامو عناصر طبیعی فراتر از نقش کارکردی خود به شکلی نمادین، به ساختاری از ارزش‌ها و باورها اشاره دارند که فهم مخاطبان از محیط روستا را فراتر از دریافت اطلاعات از محیط کالبدی، به ادراک نمادین منظر ارتقا می‌بخشند. این مسأله در پاسخگویی محیط به نیازهای مادی و معنایی ساکنان شکل می‌گیرد. پاسخگویی به نیازهای مادی نظیر تأمین معیشت و سرپناه، با تکیه‌بر نقش روایتگر منظر پتانسیل‌های محیط طبیعی را به نمایش گذاشته و پاسخگویی به نیازهای معنایی نظیر نیازهای اجتماعی و زیبایی‌شناسانه، با تکیه‌بر وجه شاعرانۀ منظر باورهای طبیعت‌گرایانۀ ساکنان را بازگو می‌کند.
Keywords
