Darulhadis İslami Araştırmalar Dergisi (Dec 2022)
Merâhilü’s-sâlikîn Bağlamında Seyr u Sülûk Mertebeleri
Abstract
Bu çalışma, 19. yüzyıl Rifâiyye-Sayyâdiyye şeyhlerinden Muhammed Bahâuddin er-Ravvâs’ın (öl. 1287/1870) Merâhilü’s-sâlikîn isimli eseri bağlamında sâliklerin aşması gereken merhaleleri incelemeyi hedeflemektedir. Uzun yıllar Sultan II. Abdülhamid’in danışmanlığını yapan Ebü’l-Hüdâ Efendi’nin (öl. 1328/1909) şeyhi olan Ravvâs, İslâm’a ve tasavvufa sokulan bid‘atleri ortadan kaldırarak İslâm’ı tecdid etme maksadıyla yazdığı bu eserinde tasavvuf yolunda aşılması gereken merhaleleri yaygın olan tasniflerden farklı olarak İslâm’ın şartları, sohbet, Allah’ı tanıma (mârifetullah), açlık, ahlâk, farz olan ilimleri öğrenme, Allah’tan korkma, O’nun rahmetini ümit etme, sabır ve şükür şeklinde on aşamaya taksim etmiştir. Müellif, eserinde sadece Rifâiyye mensuplarını değil, bütün Müslümanları muhatap almakta; İslâm’ı mükemmel şekilde yaşamanın Hanefî, Şâfiî, Mâlikî ve Hanbelî mezheplerinden birine uymakla, tasavvuf yolunda kemale ermeninse ancak kâmil bir şeyhe intisap etmekle mümkün olacağını savunmaktadır. Bu bulgular bütün sûfîler gibi Ravvâs’ın da şeriata öncelik veren bir sûfî olduğunu göstermektedir. Eser bu yönüyle incelemeye değer görülmüştür. Doküman inceleme yönteminin kullanıldığı bu çalışma sözü geçen eserin İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Atatürk Kitaplığı’ndaki nüshası ile tahkikli neşri mukayese edilerek gerçekleştirilmiştir.
