Pizhūhish-i Naft (Dec 2021)
نقش کانی‌شناسی و اجزاء تخریبی بر روند دیاژنز و تأثیر آن بر تکامل سیستم منافذ و کنترل کیفیت مخزنی در ماسه‌سنگ‌های کم تراوای حوضه مغان
Abstract
سازندهای تخریبی اجاق قشلاق و زیور، به‌عنوان سنگ مخزن حوضه مغان، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. رخساره‌های ماسه‌سنگی این سازندها به‌عنوان نمونه منحصر به‌فرد از مخازن نامتعارف (ماسه‌سنگ‌های کم‌تراوا) در ایران هستند که با توجه به مشخصه‌های بافتی و دیاژنزی مؤثر بر سیستم منافذ آنها، دارای تولید ناپایدار، همراه با افت فشار هستند. در این مطالعه، مشخصه‌های سنگ‌شناسی و رسوبی این سازندها با تلفیق نتایج توصیف مغزه، مطالعات پتروگرافی، تصاویر میکروسکوپ الکترونی همراه با داده‌های تخلخل و تراوایی مغزه به‌دست آمده از برش‌های سطحی و چاه بررسی گردید. نتایج نشان می‌دهد که بلوغ کانی‌شناسی پایین این ماسه‌سنگ‌ها که عمدتا دارای خرده‌سنگ‌های آتشفشانی و فلدسپات هستند نقش مهمی در تغییر و تکامل سیستم منافذ طی تاریخچه دیاژنزی آنها داشته است. در واقع حضور خرده‌سنگ‌های آتشفشانی به‌عنوان اجزاء تراکم‌پذیر، عامل مؤثری در کاهش تخلخل این ماسه‌سنگ‌ها طی تدفین و تراکم آنهاست. همچنین دگرسانی این اجزاء در کنار فلدسپات‌ها منجر به گسترش انواع رس‌های دیاژنزی شده است که این رس‌ها هم به‌عنوان سیمان درون منافذ عمل نموده‌اند و هم در گسترش ریزتخلخل‌ها درون سیستم منافذ نقش به‌سزایی داشته‌اند. فرآیند انحلال نیز با گسترش محدود منجر به توسعه تخلخل‌های انحلالی مجزا شده است. در مجموع تأثیر متقابل سه عامل تراکم، رس‌های دیاژنزی و انحلال در تقابل با کانی‌شناسی، نقش مؤثری در توسعه سیستم منافذ و کیفیت مخزنی ماسه‌سنگ‌های حوضه مغان داشته است که در نتیجه آن ماسه‌سنگ‌های کم تراوا با بافت متراکم و سیستم منافذ با ارتباط ضعیف متشکل از تخلخل‌های انحلالی مجزا و ریزتخلخل‌ها توسعه یافته است. از این رو ماسه‌سنگ‌های این حوضه با توجه به مقادیر تخلخل کم تا زیاد و تراوایی کم (عمدتاً کمتر از mD 1/0)، قابل مقایسه با ماسه‌سنگ‌های کم تراوا در سایر نقاط جهان مانند حوضه پرت استرالیا بوده و در گروه مخازن ماسه‌سنگی نامتعارف قرار می‌گیرند.
Keywords
