اثر نوع بقایای گیاهی و مدیریت تلفیقی کود بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه کرچک (Ricinus communis L.)

Abstract

سابقه و هدف: امروزه باتوجه به افزایش جمعیت و تغییر الگوی غذایی مردم، مصرف روغن‌های گیاهی در حال افزایش است. از میان گیاهان روغنی، کرچک (Ricinus communis L.) به دلیل تحمل به خشکی، مقاومت نسبی در برابر شوری و همچنین رشد سریع و آسان می‌تواند انتخاب خوبی برای تولید درصد روغن بالا و منابع انرژی باشد و با توجه به تاثیر تغذیه بهینه گیاهی در حصول عملکرد مناسب این پژوهش به‌منظور ارزیابی اثر نوع بقایای گیاهی و مدیریت تلفیقی کود بر عمکرد و اجزای عملکرد کرچک انجام شد.مواد و روش‌ها: آزمایشی به صورت کرت‌های یکبار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال زراعی 1400-1401 در محدوده شهرستان اندیمشک واقع درشمال خوزستان به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایشی شامل کاربرد بقایای گیاهی (بدون بقایا (شاهد)، بقایای کلزا، بقایای گندم و بقایای ذرت) به عنوان کرت اصلی و نوع مدیریت کود که شامل کاملاً شیمیایی بر اساس میزان N-P-K توصیه شده (90-75-60 کیلوگرم در هکتار)، ارگانیک (مخلوط کمپوست و ورمی کمپوست+بارور 2+سوپرنیتروپلاس+هیومیک اسید)، تلفیقی 1 (کود پایه شیمیایی+بارور 2+سوپرنیتروپلاس+هیومیک اسید) و تلفیقی ۲ (کودپایه مخلوط کمپوست و ورمی کمپوست +بارور 2 +سوپرنیتروپلاس+ هیومیک اسید +سرک اوره) به عنوان کرت فرعی در نظر گرفته شدند. صفات مورد بررسی شامل ارتفاع بوته، ارتفاع گل آذین، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت و درصد روغن بودند.یافته‌ها: نتایج نشان داد که استفاده از بقایای گیاهی (ذرت، گندم و کلزا) و کود ارگانیک و تلفیقی 2 باعث حصول بیشترین تعداد دانه در بوته، شاخص برداشت و درصد روغن شد. به طوری که با کاربرد کود ارگانیک و بقایای گندم و ذرت بیشترین شاخص برداشت به دست آمد. با تاثیر مثبت کود تلفیقی 2 بر روی درصد روغن می‌توان اظهار کرد که کود تلفیقی 2 و بقایای ذرت منجر به افزایش کیفیت گیاه کرچک شده است. به طوری‌که عملکرد دانه بیشترین همبستگی را با وزن هزار دانه دارا بود. حذف بقایای گیاهی باعث کاهش معنی‌دار درصد روغن (کاهش کیفیت) شد. اما در مقابل کاربرد بقایای گیاهی کمترین تاثیر را بروی عملکرد و اجزاء عملکرد داشت.نتیجه‌گیری: به طورکلی کاربرد تنها کود کاملاً شیمیایی منجر به افزایش عملکرد و اجزاء عملکرد گیاه کرچک گردید در صورتی‌که کود ارگانیک و بقایای ذرت منجر به کاهش عملکرد و اجزاء عملکرد گردید. در مقابل کاربرد کود ارگانیک و بقایای گندم و ذرت منجر به افزایش کیفیت بذور کرچک گردید. در این مطالعه تیمار کود کاملاً شیمیایی موفق‌ترین در عملکرد و اجزاء عملکرد و کود ارگانیک و بقایای ذرت و گندم موفق‌ترین در کیفیت بذور کرچک معرفی می‌شود.

Keywords

• صفات مورفولوژیک
• کرچک
• کودهای بیولوژیک
• مدیریت کود