ارزیابی خطر استفاده از نانو مواد سلولزی مختلف در صنایع خمیر و کاغذسازی

Abstract

نانوسلولز‌‌ها، نانونشاسته‌‌ها و کیتین‌‌های نانوساختاری، فراوان‌ترین نانو مواد زیستی تجدیدپذیر محسوب می‌شوند. این ترکیبات به دلیل ویژگی‌‌های خاص ساختار نانو به‌‌عنوان عوامل بهبود ‌‌دهنده کارآیی بسیاری از فرآورده‌‌های آتی معرفی شدند. اما تاکنون مشخص نشده است که ویژگی‌‌های خاص نانو چگونه بر ایمنی نانو مواد زیستی تاثیر می‌گذارد زیرا آنها به عوامل زیادی بستگی دارند و تاکنون عوامل بسیار کمی از آنها مانند برهم‌کنش‌‌های آنها با سلول‌‌ها و موجودات زنده و همچنین شیوه در معرض‌‌گذاری شناسایی شده‌اند. به‌طور کلی نانو مواد زیستی به دلیل منشا طبیعی و سازگاری با محیط‌زیست شکل‌های حجیم آنها، ترکیباتی ایمن محسوب می‌‌شوند. نتایج منتشر شده در مورد ایمنی نانو مواد زیستی نشان داد که نانو مواد معمولاً برای بشر یا محیط‌زیست سمی نیستند. اما ترکیبات کاملا بی‌‌اثر هم نیستند و ممکن است با محیط اطراف برهم‌‌کنش‌‌هایی نیز داشته باشند (به‌‌عنوان مثال اثرات التهابی در آزمایش‌های حیوانی). اندازه و شکل ذرات، ویژگی‌‌های تجمع، درجه شاخه‌‌ای شدن و ویژگی‌‌های سطح ویژه در بین سایر عوامل ممکن است برهم‌‌کنش‌‌های نانو مواد زیستی را با سلول‌‌ها و موجودات زنده تحت تاثیر قرار دهند. علاوه‌براین، به‌‌دلیل تغییر زیاد در ویژگی‌‌های نانو مواد زیستی، نتایج آزمایش سمیت به‌دست آمده برای نمونه‌‌های آزمایش شده معتبر گزارش شده است. اما این مسئله همچنان به تحقیقات و دانش بیشتری در مورد برهم‌‌کنش‌‌های نانو مواد با موجودات زنده نیاز دارد. لذا، ایمنی نانو مواد زیستی باید به‌طور موردی ارزیابی شود و قوانین و دستورالعمل‌های راهنمای فعلی در مورد استفاده از نانو مواد نیازمند توسعه می‌باشد. علاوه بر این تولیدکنندگان نانو مواد‌‌ زیستی باید مشابه با محصولات برپایه آنها از ایمنی محصولات خود طی چرخه کلی حیات فرآورده‌‌ها اطمینان حاصل نمایند. نانو ذرات، به دلیل اندازه کوچک و سطح زیاد، واکنش‌پذیری بسیار زیادی از خود نشان می‌دهند. همین ویژگی موجب می‌شود تا نسبت به ذرات درشت‌تر خطر حریق و انفجار بیشتری ایجاد کنند. از مهم‌ترین روش‌های کنترل مواجهه با نانو ذرات می‌توان به حذف خطر، جایگزینی مواد و فرآیندهای پرخطر با مواد و فرآیندهای کم خطر، محصورکردن، کنترل‌های مهندسی، کنترل‌های مدیریتی و استفاده از تجهیزات حفاظت فردی اشاره کرد.

Keywords

• صنعت خمیر و کاغذ
• نانو مواد سلولزی
• ترکیبات بی‌اثر
• ایمنی نانو مواد
• سمیت
• کنترل‌های مهندسی