بررسی پارامترهای ژنتیکی عملکرد و اجزا عملکرد ژنوتیپ‌های مختلف نخود با استفاده از مدل‌های مکانی

Abstract

برنامه‌های بهنژادی عمدتا بر پایه ارزیابی و انتخاب ژنوتیپ‌های برتر بر اساس برآوردهای دقیق پارامترهای ژنتیکی است. این تحقیق به منظور بررسی خصوصیات عملکرد و اجزاء عملکرد 64 ژنوتیپ نخود در شرایط آبی و دیم در شهرستان خرم آباد اجرا شد. آزمایش در سال 97- 1396 در قالب طرح لاتیس مربع در دو تکرار برای هر شرایط اجرا شد. به دلیل بارندگی فصلی بین شرایط دیم و آبی و همچنین اثر متقابل ژنوتیپ در محیط در اکثر صفات معنی‌دار اختلاف معنی‌دار آماری مشاهده نشد. لذا داده‌های شرایط دیم نیز به عنوان تکرارهایی از محیط نرمال برای صفات مختلف در نظر گرفته شدند و تمامی صفات به صورت یک آزمایش تجزیه شدند. در تجزیه واریانس داده‌ها برای حذف ناهمگنی طرح لاتیس مربع درشرایط مزرعه، از مدل‌های مکانی برای بهینه سازی مدل خطی لاتیس مربع استفاده شد. در نهایت مدل نزدیکترین همسایه به عنوان برترین مدل بر اساس مزیت نسبی و همچنین آماره -2RLL انتخاب شد. نتایج تجزیه و تحلیل حاصل از مدل نزدیکترین همسایه نشان داد که بین تمامی صفات اختلاف معنی‌دار وجود داشته و صفات از واریانس ژنتیکی و وراثت‌پذیری عمومی قابل قبولی برخوردار بودند. اکثر صفات دارای دامنه وراثت‌پذیری عمومی متوسط تا بالایی بودند و وراثت‌پذیری عملکرد دانه 0.57 بود. برای عملکرد دانه با شدت گزینش 10% از ژنوتیپ‌های مورد مطالعه، برآورد بهره ژنتیکی مورد انتظار نسبت به میانگین کل صفت 14% بود. لذا می‌توان از این بهره ژنتیکی برای پیشرفت بهنژادی این صفت استفاده کرد. همچنین ژنوتیپ‌های FLIP09-229C S00794(30 KR)-13/FLIP، X03TH134-88K15، Bivanij، SELS.P.L.K19-87 و X04TH149/S00547//FLIP98-233C به ترتیب در مدل نزدیکترین همسایه، برترین رتبه‌های عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند.

Keywords

• طرح لاتیس مربع
• مدل‌های مکانی
• نخود: نزدیکترین همسایه