بررسی ماهیت و انواع فاعل معنوی در دیوان کیفری بین‌المللی

Abstract

فاعل معنوی، مفهوم نسبتاً جدیدی در حقوق کیفری بین‌المللی است که برای اولین بار در بند (الف) ماده (3)25 اساسنامة دیوان کیفری بین‌المللی ذکر شده است. دیوان، مفهوم فاعل معنوی را به شیوه‌ای خاص تفسیر می­کند، در حالی ­که در اساسنامة دیوان­های بین‌المللی، اصطلاح فاعل معنوی در ارتکاب جرایم بین‌المللی صراحتاً به کار برده نشده، بلکه به‌صورت کلی شیوه‌های ارتکاب جرم ذکر شده است. برای درک صحیح مفهوم آن، سؤال این است که بر اساس چه معیاری می‌توان ارتکاب جرم از طریق دیگری را احراز کرد. در پاسخ به این پرسش، پژوهش حاضر با استناد به اساسنامة دیوان کیفری بین­المللی و رویه‌قضایی آن، ضمن تشریح ماهیت و انواع فاعل معنوی به این نتیجه می‌رسد که دیوان با استناد به معیارهای مختلفی ازجمله معیار کنترل جرم، فاعلان معنوی را همانند فاعلان مادی و شرکای جرم، به‌عنوان مرتکب جرم قابل مجازات می­داند.

Keywords

• فاعل معنوی
• جرایم بین‌المللی
• کنترل جرم
• عامل بی‌گناه
• سازمان مجرمانه