SOCIODEMOGRAFSKI I PSIHOLOŠKI KORELATI ŠKOLSKOG USPEHA

Abstract

Brojna istraživanja dovode u sumnju validnost školskog uspeha izraženog preko prosečne nastavničke ocene. Sa ciljem rasvetljavanja opravdanosti te sumnje analizirani su podaci iz tri istraživanja u kojima su, pored sociodemografskih karakteristika, registrovani i podaci o ostvarenom školskom uspehu na kraju polugodišta školske godine. Primenjene su i različite kolekcije upitnika za merenje akademske motivacije, motivacije za postignuće, osobina ličnosti, alijenacije i lokusa kontrole. Prva dva istraživanja su realizovana na prigodnim uzorcima veličine 780 i 534 ispitanika osnovnoškolskog uzrasta od 10 do 15 godina oba pola (50 i 48% ispitanica). Treće istraživanje je sprovedeno na prigodnom uzorku od 424 učenika srednjih škola uzrasta od 15 do 19 godina oba pola (67% ispitanica). Putem hijerarhijskih višestrukih regresionih analiza utvrđeno je da pol, obrazovni i radni status roditelja ispitanika, osobine ličnosti i dimenzije motivacije objašnjavaju od 7% do 31% varijanse školskog uspeha. Prema značajnosti i veličinama kao stabilni prediktori izdvajaju se prvo sociodemografske karakteristike, zatim osobine ličnosti i na kraju dimenzije motivacije. Kod mlađih ispitanika najveći parcijalni doprinos imaju pol i obrazovanje roditelja, dok se kod starijih izdvaja jedino pol. Osobine ličnosti dodatno objašnjavaju u proseku manje varijanse školskog uspeha. Među njima se ističu one osobine koje indikuju socijalnu prilagođenost i konformizam. Doprinos dimenzija motivacije je najmanji i tu je uglavnom reč o usvojenim i instrumentalnim aspektima motivacije, dok unutrašnja motivacija nema nikakvog značaja. Na osnovu toga može se još jednom konstatovati da je školski uspeh problematičan indikator obrazovnog postignuća jer više zavisi od sociodemografskih karakteristika nego od osobina ličnosti i motivacije.

Keywords

• školski uspeh
• sociodemografske karakteristike
• osobine ličnosti
• motivacija
• regresiona analiza