Pytania prejudycjalne Naczelnego Sądu Administracyjnego: aspekt proceduralny i gwarancyjny

Abstract

Artykuł dotyczy zagadnienia ochrony prejudycjalnej, oznaczającej działanie sądu w trybie prewencyjnym, co może uchronić jednostkę przed naruszeniem jej praw. Pytania prejudycjalne można uznać za mechanizm skutecznej ochrony prawnej jednostki. Inicjowany przez pytania prejudycjalne dialog sądowy ma, oprócz wpływu na wynik konkretnej sprawy, dwojaki skutek: buduje acquis de l’Union oraz wpływa na prawo krajowe i jego stosowanie. Celem artykułu jest spojrzenie na pytania prejudycjalne: (1) z perspektywy krajowej, (2) sądowoadministracyjnej oraz (3) z pozycji Naczelnego Sądu Administracyjnego jako sądu, którego orzeczenia „nie podlegają zaskarżeniu według prawa wewnętrznego”. Analizie poddano podstawy normatywne pytań prejudycjalnych (w kontekście zasad prawa UE oraz modelu współstosowania prawa unijnego z krajowym), a następnie wybrane przypadki wykorzystania tego mechanizmu przez NSA. Przeprowadzona analiza przepisów oraz relewantnego orzecznictwa prowadzi do konkluzji, że doświadczenia NSA potwierdzają, że we współpracy z Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej skutecznie realizuje zadania służące zapewnieniu poszanowania prawa w wykładni i stosowaniu traktatów. Sąd ten korzysta z procedury prejudycjalnej w sposób uzasadniony, co potwierdza rolę sądu krajowego jako sądu unijnego. Pytania prawne i orzecznictwo wydawane w następstwie orzeczeń prejudycjalnych stanowią wkład w rozwój unijnego acquis w różnorodnych dziedzinach podlegających kognicji sądów administracyjnych. Dlatego analizowane zagadnienie – wraz z praktycznym schematem procedury prejudycjalnej – jest istotne, a zaktualizowany „przegląd” orzecznictwa NSA stanowi element nowatorski.

Keywords

• dialog sądowy
• multicentryczność
• pytanie prejudycjalne
• orzeczenie wstępne (prejudycjalne)
• sąd krajowy
• sąd unijny