Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Mar 2019)
BİREYSEL SOSYAL SORUMLULUĞUN BİLİNÇLİ TÜKETİM DAVRANIŞI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİ İNCELEMEYE YÖNELİK BİR ÇALIŞMA
Abstract
ÖZ: Dünyada meydana gelen iklim değişikliği, nüfusun aşırı şekilde artması, ormansızlaşma, işbirliği eksikliği, adaletsizlik, tüketici haklarının yeterince korunamaması gibi insanların karşılaştığı birçok sorun vardır. Mal ve hizmetlerin doğru bir şekilde tüketilmemesi ise bu sorunların merkezinde yer almaktadır. Bundan dolayı sosyal sorumlu tüketim bilincinin artması olumsuz etkilerin daha fazla farkına varılmasına neden olacaktır. Bu araştırma ile Sivas ilinde yaşayan bireylerin bireysel sosyal sorumluluklarının bilinçli tüketim davranışı üzerindeki etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın amacı doğrultusunda Asar (2017) tarafından geliştirilen “Bireysel Sosyal Sorumluluk Ölçeği” ve Buğday (2015) tarafından geliştirilen “Bilinçli Tüketim Ölçeği” kullanılmış ve Sivas ilinde yaşayan 372 katılımcıya yüz yüze anket uygulanmıştır. Araştırma sonucunda bireysel sosyal sorumluluk alt boyutlarından “yardımlaşma boyutunun” sade tüketim, sosyal sorumlu tüketim, etik tüketim ve rasyonel tüketim davranışı üzerinde; “toplum ve çevreye yönelik sorumluluk boyutunun” sade tüketim, çevre bilinçli tüketim ve rasyonel tüketim davranışı üzerinde; “inisiyatif alma boyutunun” çevre bilinçli tüketim, sosyal sorumlu tüketim, etik tüketim ve rasyonel tüketim davranışı üzerinde; “iyimserlik boyutunun” etik tüketim davranışı üzerinde ve “duyarlılık boyutunun” sade tüketim, çevre bilinçli tüketim, sosyal sorumlu tüketim ve etik tüketim davranışı üzerinde anlamlı bir etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca bu araştırma ile bireysel sosyal sorumluluğun ve bilinçli tüketim davranışının demografik özelliklere göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediği de test edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre hem bireysel sosyal sorumluluk ve hem de bilinçli tüketim davranışı yaş, eğitim, gelir ve meslek değişkenlerine göre farklılık gösterirken, cinsiyet ve medeni duruma göre sadece bireysel sosyal sorumluluk farklılık göstermektedir. ABSTRACT: There are many problems in the world encountered by people such as climate change, excessive population growth, deforestation, lack of cooperation, injustice and inadequate protection of consumer rights. The fact that goods and services are not consumed correctly is at the center of these problems. Therefore, increasing awareness of socially responsible consumption will lead to more awareness of negative effects. The aim of this study is to investigate the effects of individual social responsibilities of people living in Sivas on conscious consumption behavior. For the purpose of this study, “Individual Social Responsibility Scale” developed by Asar (2017) and “Conscious Consumption Scale” developed by Buğday (2015) were used and 372 participants in the province of Sivas were interviewed face to face. At the end of the research following results have been achieved: Among the sub-dimensions of individual social responsibility the dimension of “assistance” has a significant effect on simple consumption, socially responsible consumption, ethical consumption and rational consumption behavior; the dimension of “responsibility towards society and the environment” has a significant effect on simple consumption, environmental conscious consumption and rational consumption behavior; the dimension of “initiative-taking” has a significant effect on environmental conscious consumption, socially responsible consumption, ethical consumption and rational consumption behavior; the dimension of “optimism” has a significant effect on ethical consumption behavior and the dimension of “sensitivity” has a significant effect on simple consumption, environmental conscious consumption, socially responsible consumption and ethical consumption behavior. Besides, this research has also tested whether individual social responsibility and conscious consumption behavior differ significantly according to demographic characteristics or not. According to the results of the analysis: While individual social responsibility and conscious consumption behavior differ according to age, education, income and occupational variables; only individual social responsibility varies according to gender and marital status.
Keywords
