بررسی راه‌حلِّ داعی بر داعی در تصحیح اجاره بر واجبات با تأکید بر دیدگاه امام خمینی(ره)

Abstract

تکالیف شرعی از منظر قصد به دو قسم عبادی و توصلی تقسیم می‌شود و تمایز این دو از جهت قصد قربت است. فقها به‌طور اصولی اخذ اجرت را از جهت تنافی با قصد قربت در واجبات تعبدی حرام دانسته‌اند. این تحقیق درصدد آن است راهی برای رفع این تنافی بیابد. از منظر بزرگانی چون آیت‌الله خوئی(ره) و امام خمینی(ره) یکی از راه‌های رفع تنافی، مبتنی بر داعی بر داعی است؛ بدین معنا که، اجیر ذات تکلیف را به داعی قصد قربت و داعی بر اجرت تعمیم می‌دهد. در این تحقیق با روش توصیفی‌تحلیلی و با تأکید بر دیدگاه امام خمینی(ره)، مقولهٔ داعی بر داعی بررسی شده است. به‌رغم اینکه حل شبههٔ تنافی بین قصد قربت در عبادت و قصد اخذ اجرت، از طریقِ «داعی بر داعی» طرف‌داران فراوانی دارد و امام خمینی نیز بیشترین دفاع را از آن داشته و تلاشِ وافری به‌خرج داده تا شبهات و اشکالات را از آن دفع کند، ولی به نظر می‌رسد که این راه‌حل، ناتمام و غیرکارآمد است، زیرا ادله‌ای که شرط عبادت را وقوع خالصانهٔ آن می‌داند، از جهت عرفی، داعی طولی غیرالهی را نیز نفی می‌کند.

Keywords

• قصد قربت
• تکالیف تعبدی
• داعی بر داعی
• اجرت