Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Jul 2020)
Cizreli Bir Orta Çağ Tarihçisi: İbnü’l-Esîr’in Kaleminden Ortadoğu’da Doğal Afetler ve Salgın Hastalıklar (10-13. yy)
Abstract
COVID-19 virüsünün dünyamızı sadece sağlık bakımından değil ekonomik, siyasi ve hatta kültürel bakımdan etkilediği şu günlerde yayın organları için hastalık ve sağlık konuları daha yoğun bir şekilde işlenen bir konu halini aldı. Bunun neticesi olarak da bu çalışmamızda Orta çağ İslâm dünyasında yaşanan doğal afetler ve bazıları buna bağlı salgın hastalıklar ile ilgili haberleri değerlendireceğimiz bu çalışmada meşhur İslâm Tarihçisi İbnü’l-Esîr’in el-Kâmil fî’t-Târîh adlı esrinin son ciltlerini esas aldık. Bu tercihimizi etkileyen faktörlerden birisi de yazarın mekân olarak Ortadoğu’nun merkezî bir coğrafyasında yaşamış olması, doğuda Mâverâünnehr’e, batıda Suriye ve Mısır’a ait haberlere yer vermiş olması ve kendisinden önce yazılmış tarih kaynaklarının hemen hemen tamamını kullanmış olmasıdır. Yazarın vermiş olduğu bilgiler ardılı İbnü’l-Adîm başta olmak üzere diğer tarihî kaynaklarla karşılaştırma yoluna gidilmiştir. X. yüzyılın son çeyreğinden başlayarak XIII. yüzyıl ortalarına kadar geçen süreyi kapsayan inceleme dönemimiz aynı zamanda İslâm dünyasında Türklerin etkili olduğu zaman dilimini kapsaması nedeni ile tarihimiz açısından önem arz etmektedir. Müellifimiz İslâm dünyasının değişik yerlerinde dikkat çeken meteorolojik haberlerin yanında, depremler ile aşırı yağışlar veya şiddetli kuraklıklar sonunda yaşanılan kıtlıklarla ilişkili veba ve diğer salgın hastalıklar ile ilgili bilgiler aktarmaktadır.
