Sanctus - definicje wobec tekstowego znaczenia słowa w pismach św. Izydora z Sewilli

Abstract

Izydor z Sewilli żyjący na przełomie VI/VII w. w wizygockiej Hiszpanii z jednej strony gromadził w swych dziełach dziedzictwo świata antycznego, z drugiej zaś stał się jedną z najważniejszych auctoritas średniowiecza. Żył w czasach przełomu historycznego, kulturowego, politycznego, a zmiana otaczającego świata zazwyczaj generuje zmiany językowe. Celem badań było sprawdzenie jak głoszone przez Izydora eksplicytnie poglądy na świętość wyrażoną przez leksem sanctus, mają się do tych immanentnie tkwiących w jego języku. W związku z tym przebadano pod kątem semantyki i źródeł trzy definicje sanctus zawarte w Etymologiach oraz dziele O różnicach słów, a następnie zestawiono je z tekstowymi wystąpieniami tego słowa w korpusie wszystkich dzieł Izydora o potwierdzonej autentyczności. Te ostatnie badano z zastosowaniem metod korpusowych, przy użyciu oprogramowania Sketch Engine. Dodatkowo jako tło analizy wykorzystano materiał leksykograficzny zawarty w kilku słownikach łaciny klasycznej i kościelnej. Wyniki wskazują na starożytną proweniencję znaczeń leksemu sanctus deklarowanych w izydorowych definicjach oraz odmienny, wyraźnie średniowieczny, eklezjalny profil semantyczny słowa w korpusie tekstów. Przeprowadzone badania ukazują proces adaptacji języka łacińskiego do zmieniających się okoliczności, przemiany pojęć i świata myśli pod wpływem chrześcijaństwa u progu średniowiecza u jednego z najważniejszych autorów tego okresu.

Keywords

• Izydor z Sewilli
• leksem sanctus
• zmiana językowa
• łacina średniowieczna i kościelna