مبانی الهیاتی هیئت‌های تبشیری آمریکا و تأثیر آن بر رویکرد تبشیری آنان در ایران قاجاری

Abstract

حضور گسترده و نظام‌مند هیئت‌های تبشیری مسیحی در ایران، به دورة صفویه بازمی‌گردد. هیئت‌های تبشیری پروتستان نیز از دورة قاجار با هدف تبلیغ مسیحیت پروتستان به ایران آمدند. در میان هیئت‌های تبشیری پروتستان در ایران قاجاری، هیئت‌های تبشیری آمریکا قدمت و قدرت بیشتری داشتند. به‌همین دلیل توانستند برای مدتی طولانی در ایران حضور داشته باشند و به فعالیت بپردازند. یکی از راه‌های تبیین عملکرد هیئت‌های تبشیری مسیحی، بررسی مبانی فکری و ایدئولوژی آن‌هاست. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با روش تاریخی‌ـ‌‌تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای، مبانی ایدئولوژیکی هیئت‌های تبشیری آمریکایی در ایران قاجار تبیین و سپس تأثیر آن را بر رویکرد تبشیری آن‌ها در ایران قاجاری بررسی شود. همچنین، به این پرسش پاسخ داده شود که چرا هیئت‌های تبشیری آمریکا از طریق ایجاد شبکه‌ای از مدارس، بیمارستان‌ها و مراکز خدماتی به تبشیر مسیحیت در ایران قاجاری پرداختند. دستاوردهای پژوهش نشانگر آن است که هیئت‌های تبشیری آمریکا، بر اساس مبانی ایدئولوژیکی خاص خود، به مسیحی‌سازی جامعة ایرانی از طریق متمدن‌سازی اقدام کردند. آن‌ها با ابزارهایی چون مدارس، بیمارستان‌ و نشریات طرح متمدن‌سازی و غربی‌سازی را آغاز کردند و تا پایان حضورشان در ایران از این روش پیروی کردند و آن را بسط و گسترش دادند.

Keywords

• ایران قاجاری
• پساهزاره‌گرایی
• جنبش بیداری بزرگ دوم
• مسیحی‌سازی
• متمدن‌سازی
• هیئت‌های تبشیری آمریکا