رهبری تنوع دانشجویان در نظام آموزش عالی: واکاوی پدیدارشناسانه دیدگاه‌های متخصصان

Abstract

هدف: زمینه رهبری آموزش عالی پویا، پیچیده و چند بعدی است. به دلیل پیچیدگی سازمانی، اهداف متعدد و ارزش‌های سنتی دانشگاه‌ها، ماهیت رهبری در آموزش عالی نیز مبهم و بحث‌برانگیز است و این دلایل محققان را به سمت توصیف و تحلیل اساس رهبری در آموزش عالی از منظرهای مختلف سوق داده است. با افزایش تنوع جمعیت دانشجویان در دانشگاه‌ها، نظام آموزش عالی با چالش‌های زیادی به‌منظور ایجاد ظرفیت بیشتر برای آن‌ها مواجه می‌شود و این موقعیت‌ها هر روزه تبدیل به بخشی از چشم‌انداز آموزشی دانشگاه‌ها در آموزش عالی خواهد شد. درک نقش‌ها و مهارت‌های لازم برای هدایت تنوع دانشجویان می‌تواند به دانشگاه‌ها در این زمینه کمک کند. پژوهش حاضر با هدف واکاوی دیدگاه‌های متخصصان در مورد رهبری تنوع دانشجویان در نظام آموزش عالی ایران انجام شده است.مواد و روش‌ها: نمونه آماری پژوهش شامل تمامی متخصصان حوزه مدیریت، علوم تربیتی، علوم اجتماعی و روانشناسی در دانشگاه‌های کشور بود که با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند و بر مبنای اشباع نظری یافته‌ها، تعداد 16 نفر از آن‌ها به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. رویکرد پژوهش کیفی و روش مطالعه، پدیدارشناسی است، ابزار گردآوری داده‌ها، مصاحبه نیمه ساختاریافته و روش تحلیل آن نیز روش تحلیل موضوع است. داده‌های پژوهش از طریق مشارکت‌کننده، بازخورد همکار و ناظران بیرونی اعتباریابی شدند.بحث و نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش نشان داد که شش عامل عدالت‌مداری، تنوع‌مداری، وحدت‌مداری، ارتباط‌مداری، هدایت‌مداری و فرهنگ‌مداری مؤلفه‌های تشکیل دهنده رهبری تنوع دانشجویان در نظام آموزش عالی می‌باشند. هم‌چنین نتایج نشان داد که نظام آموزشی عالی باید به سه دلیل اهمیت فردی، سازمانی و اجتماعی پاسخگویی تنوع موجود در بین دانشجویان باشد. با توجه به یافته‌های پژوهش می‌توان گفت که به دلیل تغییراتی که در روند جمعیتی جامعه و به تبع آن در نظام آموزش عالی اتفاق می‌افتد، تغییراتی نیز در روندهای جمعیتی دانشجویان رخ می‌دهد، به‌طوری که شاهد حضور دانشجویان با قومیت، نژاد، فرهنگ، مذهب و عقاید متفاوت در محیط دانشگاهی خواهیم بود. این تغییرات و تنوع جمعیتی بر ساختار نظام آموزش عالی تأثیر خواهد گذاشت. به دلیل اینکه نظام آموزش عالی از ترکیب افراد و دانشجویان متنوع تشکیل شده است، نیاز به افرادی دارد که این جمعیت متنوع را مدیریت کند و با هدایت درست آن‌ها از توانایی‌های آن‌ها در راستای تحقق اهداف آموزش عالی و جامعه استفاده کند. از این رو رهبری تنوع باید در محیط دانشگاهی جوی را ایجاد کند که تنوع دانشجویان را به رسمیت بشناسد و به ارزش‌های آن‌ها احترام بگذارد. هم‌چنین فرهنگی متحد و همبسته را ایجاد کنند، و از طریق ایجاد رابطه مثبت با دانشجویان از آن‌ها حمایت و سعی در برطرف کردن نیازهای آن‌ها داشته باشد و در برخورد با آن‌ها ارزش‌هایی مانند عدالت، برابری و بی‌طرفی را در نظر بگیرند.

Keywords

• رهبری تنوع
• دانشجویان
• آموزش عالی