بررسی ابعاد سیاسی، فرهنگی و اجتماعی فرمان داریوش اول به مردم کارتاژ

Abstract

در روایتی از تروگ پمپه‌ای، به فرمانی از داریوش اول خطاب به مردم کارتاژ اشاره شده است. فرمانی که داریوش در آن، کارتاژی‌ها را از قربانی کردن انسان و خوردن گوشت سگ منع کرده و از آن‌ها خواسته تا مردگانشان را بجای دفن کردن در زمین، بسوزانند. شواهد باستان‌شناختی نشان می‌دهد، در میان جامعۀ کارتاژ، قربانی انسانی و خوردن گوشت سگ، از سنت‌های کهن محسوب می‌شد. اما چرا داریوش، کارتاژی‌ها را از اجرای آن‌ها منع کرده بود و فرمان او در کدام بستر تاریخی صادر شده بود؟ برای پاسخگویی به این پرسش، مقایسۀ روایت‌های تاریخی با شواهد باستان‌شناختی، امری ضروری است. بر اساس شواهدی همچون پاپیروس‌های الفانتین، هخامنشیان تنها در صورتی در امور مذهبی سرزمین‌های تحت سلطه دخالت می‌کردند که در یک سرزمین، اجرای یک سنت مذهبی از سوی یک قوم، با باورهای مذهبی قوم دیگر در تناقض بود و این تناقض به منازعات مذهبی می‌انجامید. فرمان داریوش، در آستانۀ وقوع نبرد ماراتن صادر شده بود. همزمان، کارتاژی‌ها نیز درگیر یک نبرد سرنوشت‌ساز با یونانی‌ها برای تسلط بر جزیرۀ سیسیل بودند. داریوش می‌توانست با ارسال کمک و نیروهای نظامی به کارتاژ، همزمان با مغلوب ساختن یونانیان در جبهۀ آتن، آنها را در سیسیل نیز دچار مشکل کند. بخش عمدۀ نیروهای اعزامی داریوش، احتمالاً ایرانیان بودند و قربانی انسانی و تغذیه از گوشت سگ برایشان مأنوس و پذیرفتنی نبود. طبق فرضیۀ این مقاله، صدور فرمان مذهبی داریوش به مردم کارتاژ، احتمالاً برای جلوگیری از وقوع درگیری‌های مذهبی میان ایرانیان و کارتاژی‌ها در آستانۀ یک نبرد مهم با یونانیان صورت گرفته است.

Keywords

• داریوش
• مذهب
• کارتاژ
• قربانی انسان
• سنت‌های مذهبی